Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu Türk Ceza Kanununda 114.maddede suç olarak gösterilmiştir ve Özgürlüğe Yönelik Suçlar başlığı altında ele alınmıştır. Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi faaliyetleri suç olarak tanımlanmasıyla kişilerin siyasi hak ve özgürlükleri güvence altına alınmak istenmiştir.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Kanundaki Yeri

Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu Türk Ceza Kanununun 114.maddesinde düzenlenmiştir ve bu kanuna göre siyasi hak ve özgürlükleri güvence altına alınmak istenmiştir.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Oluşması

Türk Ceza Kanununun 114.maddesinde bu suç tipinin oluşması birtakım şartlara bağlanmıştır. Bunu ele alacak olursak;

• Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun tamamlanmış şekline göre bir cezaya hükmedilebilmesi için cebir veya tehdide uğrayan kişinin siyasi partiye üye olması veya olmaktan vazgeçmesi, siyasi partinin faaliyetlerine katılmaya zorlanması veya siyasi partinin faaliyetlerine katılmasının engellenmesi ya da siyasi partiden ayrılması-siyasi partideki görevinden ayrılması gerekmemektedir. Bu amaçlarla kişiye karşı cebir veya tehdit kullanılmış olması siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun tamamlanmış gibi cezalandırılmasında yeterli olacaktır. Bu bakımdan siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu bir teşebbüs suçu niteliği taşımaktadır.
• Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu, bir kimseye karşı cebir veya tehdit kullanılmasıyla seçim ile gelinen bir kamu görevine aday olunmamasına veya seçildiği görevden ayrılmaya zorlanması şeklinde karşımıza çıkması halinde siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu oluşmuş olacaktır. Bu durumda da seçimlik hareket açısından da söz konusu suç bir teşebbüs suçu niteliği taşımaktadır. Yani burada siyasi hakların engellenmesi suçunun oluşması için cebir veya tehdide maruz kalan kişinin bu nedenle seçim yoluyla gelinen bir kamu görevine aday olmaktan vazgeçmesi veya seçildiği görevi bırakması gerekmeyecektir.

Bu hallerin dışında Türk Ceza Kanunu kişilerin değil siyasi partilerin faaliyetlerinin engellenmesi halinde de bu madde gereği suç teşkil eden durumu belirtmiştir. Bu hali:

• Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir fiille bir siyasi partinin faaliyetlerinin engellenmesi halinde, siyasi hakların toplu olarak kullanılmasının engellenmesi ortaya çıkacaktır ve bu da siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu başlığı altına alınarak yaptırım uygulanacağı belirtilmiştir. Bir siyasi partinin faaliyeti cebir veya tehdit yoluyla ya da herhangi bir başka hukuka aykırı davranışla engellenirse suç tamamlanmış olacaktır.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Nitelikli Halleri

Türk Ceza Kanununda siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun nitelikli halleri TCK 119.maddesinde verilmiştir. Buna göre;

• Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu silahla işlenirse,
• Birden fazla kişi tarafından siyasi hakların engellenmesi faaliyeti meydana getirilirse,
• Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle meydana getirilirse,
• Var olan veya varsayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak siyasi hakların kullanılması hakkı engellenirse,
• Kamu görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanılmak suretiyle siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun işlenmesi,

Halleri meydana gelirse siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun nitelikli hali oluşur ve verilecek olan ceza da buna göre artırım yapılacaktır. Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler de uygulanır. (TCK 119/2)

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunun Cezası

Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu Türk Ceza Kanununda bir kişiye karşı işlenen siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi ile bir siyasi partinin siyasi haklarının engellenmesi şeklinde iki türlü değerlendirilmiştir. Buna göre;

• Bir kimseye karşı, bir siyasi partiye üye olmaya veya olmamaya, siyasi partinin faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, siyasi partiden veya siyasi parti yönetiminden ayrılmaya zorlamak amacıyla cebir veya tehdit kullanan kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
• Bir kimseye karşı, seçim yoluyla gelinen bir kamu görevine aday olmamaya veya seçildiği görevden ayrılmaya zorlamak amacıyla cebir veya tehdit kullanan kişi, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacaktır.
• Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir siyasi partinin faaliyetlerinin engellenmesi halinde, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun işlenmesi nedeniyle verilecek olan ceza TCK 114/I’in alt sınırından verilirse adli para cezasına hükmedilebilir. Bu halin dışında siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunda hükmün açıklanmasının geriye bırakılması kararı veya cezanın ertelenmesi kararı hakim tarafından verilebilecektir.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda Zaman Aşımı Süresi

Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunda zaman aşımı süresi TCK 66’da belirtilmiştir. Buna göre siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunun zaman aşımı süresi 8 yıldır.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme

Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunda görevli ve yetkili mahkeme siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi fiilinin gerçekleştiği yerde bulunan Asliye Ceza Mahkemesidir.