Sözcük Türleri TYT AYT KPSS Konu Anlatımı Kısaca özet Bilgi

İsim (isim) nedir?

İsimler, tüm cisim ve kavramları birbiri ardına karşılayan canlı ve cansız cisim ve kavramların isimleri olan kelimelerdir.

Ağaç, su, taş, çocuk, bulut. Nur, Gönül, Atatürk, Alpaslan, Yavuz, Ali, Yüksel gibi gerçek ya da kurgudaki bir nesnenin adı gibi denilir.
Varlıkları ve kavramları birbiri ardına karşılayan isimlere özel isimler, cinsiyet ve cinsiyete karşılık gelen isimlere ortak isimler (genus) denir.

1. Köken vererek isimler

a) Kendi isimleri

Özel adlar, birbirine özgü ve diğer varlıklar arasında tam olarak aynı olmayan kavramlardır. Varlığı tamamen keyfi ve bağımlı olduğu için, özel isim ile sadece onu bilenlere işaret ettiği varlık arasında bir bağlantı vardır. Özel adlar, kendilerine tam olarak benzemeyen, karşılaştıkları varlıklarla gerçek bir ilişkisi olmayan ve karşılaştıkları varlıkları bilenler için anlam ifade eden varlıkları belirtmek için üzerlerine yapıştırılan etiketler biçimindeki adlardır. Onun için özel adlar, söz olarak hiçbir anlamı olmayan adlardır. Sözcük olarak anlamsız sözcüklerin özel ad olduğunu belirtmek için, cins adlardan türeyen sözcüklerin anlamlarının dikkate alınmaması ve tekil ad olmaları için özel adların ilk harfleri büyük yazılır.

Gazete, dergi ve kitap adları: “Hürriyet, Atlas, Babil’de Ölüm, İstanbul’da Aşk” Eserin adı: “Ankara Kalesi, Selimiye Camii, İzmir Saat Kulesi” Din, mezhep adları: “İslam, Hanefilik” Dil, lehçe , lehçe adları: “Türkçe, Türkçe Kazakça, Ankara lehçesi” Kurum, Kuruluş, Şirket Adları: “Türk Dil Vakfı, Nobel Akademik Yayıncılık” Yıldız ve Küme Adları: “Kutup Yıldızı, Küçük Ayı Yıldız Takımı” Kıta, Bölge, Dağ, Deniz, Basit İsimler: “Avrupa, İç Anadolu, Uludağ, Marmara Denizi, Çukurova” Şehir, bölge, mahalle ve sokak isimleri: “Ankara, Kızılay, Plevne Mahallesi, Selçuklu Socak”.

b) cins isimleri

Aynı cinsten birkaç varlığın ortak adı. Ortak isimlerde, kelime ile özne arasında herkes tarafından bilinen gerçek bir ilişki vardır. Bu bağlantı, daha önce kabul edilmiş eski bir genel bağlantıdır. Ortak isimler, özel isimler gibi takma adlar, özel adlar veya varlıklar için atamalar değildir, bunlar dildeki gerçek ve jenerik eşdeğerleridir. Bunlarda, nesne kelimeyi hemen hatırlar ve sonuçta kelime nesneyi hemen hatırlar.

2) Varlıkların varlığına göre isimler

a) Somut isimler

Beş duyu organımızın biri veya birkaçı veya tümü ile algıladığımız varlıklara verilen adlara somut adlar denir.

Örneğin: “Adam, yokuş, dağ.”

b) soyut isimler

Akılla tasarlanmış nesnelere verilen adlara soyut adlar denir.

Örneğin: “Majesteleri, katılım, mutluluk” vb.

3) Menşe sayısına göre isimler:

a) tekil isimler
Onlar sadece bir nesneyi tanımlayan isimlerdir.

Örneğin: “tercüman, izle, kale.”

b) İsimleri toplayın

Birden fazla varlığı anlatmak için kullanılan isimlerdir.
Örnekler:
Evlerinde lambaları yanıyor ve ciğerlerim kanıyor.
Dağlar mı, yollar mı, denizler mi?

c) toplulukların adları
Çoğul eki olmamasına rağmen çoğul bildiren isimlere topluluk isimleri denir.
Biraz çiçek aldım.
Bu insanlar bunu kabul etmezler.
Ordu hızla ilerliyordu.
Takma adlar
İsimler
semboller
Bağlaçlar ve ünlem işaretleri

edatlar (edatlar)

1. Benzerliklerdeki edatlar

Sözcükler arasında karşılaştırma yaparak benzerlik ilişkisi kuran ‘gibi, gibi, sanki’ sözcükleri ile bu sözcüklerin anlamlarını taşıyan diğer sözcükler edat olarak kullanılır. Belagat içinde benzetme yapılırken kullanılır.

Örnekler:

anneler Fatih, Yavuz, Atatürk gibi gençler yetiştirilmelidir. Çarşı bile değil, mezar bile…

Karşılaştırma edatları bulundukları yere göre zarf veya sıfat olabilir.

Örnekler:

Arkadaşın, çocuksu bir adam, (sıfat) çocuk gibi davrandı, (zarf) sanki bir savaş alanıymış gibi, (edat)

2. Eşitlik edatları

Eşitlik anlamını veren edatlardır.

Örnekler:

Ben de senin gibi biriyim.(Eşitlik anlamı vardır ve bir sıfattır.) Konuyu benim kadar sen de biliyorsun, (zarfın emir kipinde)

3. Zaman edatları

Kadar, önce, beri, önce, sonra gibi eklerden ve kelime kombinasyonlarından oluşan edatlardır. Bu edatlar bir süreci belirtmeye yardımcı olur.

Örnekler:

Dünden beri temizlikle uğraşıyoruz. Elektrik altıdan sonra kesilecek.

4. Yer ve yön edatları

To, to, from, to, to gibi edatlar kelimelere eklenerek yer ve yön arasında ilişki oluşturur.

Örnekler:

İşi alana kadar yürüdük. Ankara’dan beri konuşuyor. Valf için endişelenmiyorum.

5. Nedensellikte edatlar

Cümlede neden-sonuç ilişkisi sağlayan edatlardır. Çünkü için, çünkü, çünkü gibi edatlar cümlede neden-sonuç ilişkisi kurulmasında etkin rol oynar.

Örnekler:

Eğlensin diye yaptım Çok çalışkan olduğu için hep övülür. Yorgun olduğu için işini bıraktı.

6. Bağıl edatlar

Kişiden kişiye değişen anlamın ilgi alanını belirleyen edatlardır. Bu anlamlar “için, -ce” gibi edatlarla oluşturulur.

Örnekler:

Sence yarın hava güzel olacak mı? Bana göre çirkin insan yoktur. Benim için bir sürü gereksiz bilgi.

7. Amaca ilişkin edatlar

Bir amacı belirtmek için bir cümlede kullanılan edatlardır. Cümlede maksat ilişkisi kurmak için ‘for, about’ gibi edatlar kullanılır.

Örnekler:

Bu konuları tartışmak için velilerle bir araya geldik. Yarın geri getirmek için notlarımı aldı.

8. Bileşik edatlar

Ancak kelimeler cümle içinde sadece sıfat, zarf ve bağlaç olarak kullanılabilirler. Bu kelimelerin edat olduğunu anlamak için “adil” kelimesi ile değiştirilirler. Ancak, ancak ve ancak kelimeler sadece anlamlarında kullanıldıysa, o zaman bir edat rolünü üstlenmişlerdir.

Örnekler:

İşi yapacağım (ama) eğer beklemeyi biliyorsan. (ortaklaşa)
Bunu ancak (yalnızca) siz halledebilirsiniz. (edat)
Sahilde yürüyen yalnız adam. (karakteristik)
Beni arabanıza alırsanız (yalnızca) size yalnız geleceğim. ortaklaşa)

Anlam ve beraberliğe ilgiyi sağlayan edatlardır. Cümlede bu ilişkinin kurulmasında ‘ile’ edatı rol oynar.

Sandaletlerle dolaştık. Fatih’le anlaştık. Ozan, makineleriyle derdini anlatan adamdır.

9. Edatların özgünlüğü
Bir şeye mahremiyet anlamını veren ‘yalnız, ama’ sözcükleridir.

Örnekler:

Ona sadece sırrımı söyledim. Bugün tiyatro için neler yapılıyor? Akşam yemeğine sadece Serape gelebilir.

«CELAL CUMRALI CENGİZ DAĞCI»

Diğer gönderilerimize göz at

[wpcin-random-posts]