Uzlaşmacı taraflara teklifi yaparken uzlaşmanın faydaları ve uzlaşmamanın sakıncalarını anlatmaktadır. Eğer uzlaşmayı kabul ediyorum diyorsa taraflar müzakare aşamasına geçilmektedir. Belirtmek gerekir ki teklif formunda “kabul ediyorum” demek uzlaştım anlamına gelmiyor. SSÇ’nin ( suça sürüklenen çocuk ) yasal temsilcisi de “kabul ediyorum” dediğinde SSÇ’nin suçu kabul ettiği anlamına gelmiyor. Bunlar tamamen teklif formu müzakere aşamasına geçmenin ön koşullarıdır. Taraflar müzakare aşamasında edimli veya edimsiz uzlaşabiliyorlar. Edim ise maddi veya manevi olabilmektedir. Ancak edimin hukuki ve ahlaki olması gerekmektedir. Kişilik haklarını zedelememesi gerekmektedir. Aynı zamanda uygulanabilir açık ve net olması gerekmektedir.
Soruşturma aşamasında edimsiz uzlaştırma varsa veya manevi bir edimle uzlaştırma varsa veya defaten tek edimle bir uzlaşma sağlamışlarsa savcı kovuşturmaya yer olmadığına yer olmadığı kararı veriyor. Soruşturma aşamasında ileri tarihli bir edim veya taksitli bir edim söz konusuysa savcı bu durumda kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı vermektedir. Taksitli edimler 5 yılı geçemiyor. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verildiğinde dava zamanaşımı duruyor. Eğer edim yerine getirilmez ise savcı suça sürüklenen çocuk hakkında veya eğer yaşı büyükse şüpheli hakkında dava açmaktadır. Edim raporu da İcra İflas Kanun’a göre ilam niteliğine haiz bir belge haline geliyor. Yani diyelim ki hakaret suçunu işlemiş kişi uzlaşma kapsamında 21/11/2019 tarihinde 10 bin lira para ödenmesi istenmiş ve bu yönüyle rapor düzenlendikten sonra savcı onayladıktan sonra edim yerine getirilmediği takdirde icra edilebilir duruma geliyor. Hem de savcı kamu davası açmaktadır.
Yazı İçeriği
Uzlaştırma teklifi kural olarak taraflara yapılır. Bunun tek bir istisnası bulunmaktadır. Taraflardan müşteki özel hukuk tüzel kişilik ise müştekinin vekiline yapılabilir. Avukatının vekaletnamesinde uzlaştırmaya ilişkin spesifik bir yetki bulunmalıdır. Ancak müzakarelere sadece avukatlar katılabilir. Teklif taraflara yapılıyor ama müzakerelere taraflar katılmak zorunda değildir.
Suça sürüklenen çocuk için uzlaştırma teklifi çocuğun yasal temsilcisine yapılır. Çocuğun kendisine yapılmaz.
Eğer müşteki şehir dışındaysa istinabe vasıtasıyla teklif yapılabilir. Eğer cezaevindeyse SEGBİS vasıtasıyla uzlaşma teklifi ve rapor gönderilir. PTT veya kargo şirketlerinden kişisel olarak gönderim yapılmıyor. Uzlaştırma büro vasıtasıyla gönderim sağlanmaktadır.
Uzlaştırmacı, tarafları 30 gün içerisinde uzlaştırması gerekiyor. Eğer 30 gün içerisinde bitiremezse bir dilekçe ile 20 gün yine bitiremezse ek olarak 20 gün süre daha alabilir. Yani uzlaştırmadaki süre toplam olarak 70 güne olmaktadır. 30 +20 +20 şeklindedir. Bugünün tarihi ile böyle ilerleyen süreçte bir güncelleme olursa takip etmekte fayda var.
Yukarıda belirtilen süreler hak düşürücü süreler değildir. Bu sürelerin sonrasında da uzlaşma sağlanırsa uzlaşma raporu geçerli olur.
Suça sürüklenen çocuk için uzlaştırmaya tabi suçları önceden avukatın biliyor olması bir avantaj sağlayacaktır. Çünkü çocuğun ifadesi alınırken avukata sorulunca eğer çocuğun işlediği suçun uzlaştırma kapsamında olduğunu bilirsek veya yetişkinin serbest bırakılmasını istenirse bu çocuğun yüksek yararına bir hareket olmuş olur. Bu sebeple hangi suç uzlaşma kapsamında hangi suç uzlaşma kapsamında değil bunu bilemeyecek durumda olan bir savcıyı uyarmak çocuğun serbest bırakılmasını sağlayabilecektir. Özellikle Yargıtay’ın kararlarını incelemekte fayda bulunmaktadır. Daha önce nitelikli hırsızlık dediği olaylara daha sonra basit hırsızlık diyebiliyor. Bu anlamda bilgileri güncellemek müvekkilin tutuklanması engel olabilecektir.
Çocuklar müzakarelere katılamazlar. Bunun yerine yasal temsilcileri katılabilmektedir. Ancak bunun bir istisnası bulunmaktadır. müşteki taraf suça sürüklenen çocuktan bir özür bekliyorsa bu teklifi yine yasal temsilcisine yaptıktan sonra yasal temsilci onay verdikten sonra suça sürüklenen çocuk müzakareye katılabiliyor. Bu durumda bu süreci rapora yazıp suça sürüklenen çocuğun imzasını alıyoruz. Suça sürüklenen çocuklarda uzlaştırmayı iyi yürütmek gerekir. Çocuğu yargılamanın bir sujesi olmaktan çıkarmak en doğru yol olacaktır.
Suça sürüklenen çocuklar lehine bir düzenleme mevcuttur. Üst sınırı 3 yılı geçmeyen hapis veya adli para cezası olan suçlarda mağdur gerçek kişi yada özel hukuk tüzel kişisiyse tüm suçlar uzlaştırma kapsamındadır. Örnek vermek gerekirse şantaj suçu yaşı büyük ergin kişiler için uzlaştırma kapsamında olmamasına karşın yaşı küçüklerde uzlaştırma kapsamındadır. Bilişim sistemine girme, bilişim sistemindeki verileri bozma, kamu görevlisine direnme mesela kamu görevlisine hakaret suçu erişkinler için uzlaştırmaya tabi değil ancak çocuklar için uzlaştırma kapsamındadır. Cumhurbaşkanına hakaret suçu hem erişkinlerde hem de çocuklarda uzlaştırma kapsamında değildir. Çünkü Cumhurbaşkanına hakaret suçunun cezasının üst sınırı 4 yıldır. Kamu görevlisine hakaret suçu uzlaştırma kapsamında ancak dediğimiz önceki uzlaştırma kapsamında değildir.