İçindekiler
Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası olmadan aile konutunu devredemez, aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Eğer eşin rızası varsa, eşin tasarruf yetkisi tamdır ve bu işlemleri yapabilir. Eşin rızası olmadan konuta ilişkin sınırlamalar yapılması halinde eğer bir tescil neticede bulunuyorsa, bu tescil yolsuz tescildir.
Eş aile konutu olan taşınmazın maliki olmasa da bu taşınmazın aile konutu olduğuna dair tapu kütüğüne şerh verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir. Tapu memuru kendiliğin aile konutu şerhi koyamaz. Şerh yapılmış olsun veya olmasın eğer aile konutu devredilmişse veya sınırlandırılmışsa bunlar geçersizdir. Çünkü eşlerin birlikte yaşadıkları ev bakımından fiil ehliyetleri sınırlandırılmıştır.
Aile konutu şerhi ile konusu yolsuz tescile dayalı tasarruflar önemlidir. Bu durumda iyi niyetli de olsa aile konutu şerhinin bulunması halinde aile konutuna dair yapılan tapudaki tescil yolsuz tescildir.
Mevcut bir durumda meydana gelebilecek olay nedeniyle hakkın elde edilmesi önemli ölçüde zorlaşacak, tamamen imkânsız hâle gelecek veya oluşacak bir gecikmenin sakıncaya ya da ciddi bir zarara meydan vereceği endişe edilmesi hâllerinde ihtiyati tedbir kararı verilebilir.
Tapu kütüğüne kayıtlı şeylerin ihtiyati tedbir kararının konusunu oluşturması halinde, ihtiyati tedbir kararı ile tapu kütüğünde söz konusu şeye satılamaz şerhi koydurulabilir. Şerh sayesinde bundan menfaati olan kişinin hakkı korunmuş olacaktır.
Satılamaz şerhi için ihtiyati tedbir kararı yerine, tapu memurunun önünde üst sınır ipotek sözleşmesi yapılıp bunun tescili ile de satılamaz şerhinden menfaat elde edecek kişi bakımından hakkın korunmasında etkin bir yöntem tercih edilebilir.
Belirli bir kişiye bir binadan veya binanın belirli bir yerinden oturma hakkı tesis edilebilir. Oturma hakkı bir aynı haktır. Bu hak ancak belirli bir kişi lehine kurulabilir, taşınmaz lehine kurulamaz.
Oturma hakkının geçerli bir hukuki sebeple birlikte tapu kütüğünün irtifak hakları sütununa tescil edilmesi gerekmektedir. Geçerli hukuki sebep resmi şekilde yapılmış oturma hakkı sözleşmesidir. Sözleşmede eğer oturma hakkı ücret karşılığında ise ücretin bedeli, oturma hakkı lehine kurulmuş olan kişinin ailesinin konutta yaşayıp yaşamayacaklarına ilişkin bir özellik varsa bu durum, masraflara kimin katlanacağı, süre varsa buna ilişkin bilgi gibi hususlar yer almalıdır.
Oturma hakkı devredilmez, mirasçılara geçmez. Bu hak konutun yok veya harap olması, hak sahibinin ölümü, süre varsa sürenin bitimi, kamulaştırma, isteğe bağlı terkin nedeniyle sona erer.
Üst hakkı, arazi malikinin arazisinin altında veya üstünde bir yapı yapılmasına veya mevcut bir yapıyı muhafaza edilmesine olanak sağlamasının ayni nitelikte bir halidir. Üst hakkı sınırlı bir ayni haktır.
Üst hakkı tapuya şerh verilebilir. Ancak söz konusu üst hakkı bağımsız ve sürekli bir karaktere sahip ise taşınmaz olarak tapuya tescil edilebilir. 30 yıl ve daha uzun süreli üst hakkı sürekli nitelikte sayılır. Bağımsız olarak en çok 100 yıllık üst hakkı kararlaştırılabilir. Sürelerin uzatılmasına ilişkin hükümler saklıdır.
Üst hakkının kurulabilmesi için noterce resmi senet düzenlenmelidir. Sürekli ve bağımsız nitelikte de olsa üst hakkının taşınmaz gibi tescil edilme zorunluluğu bulunmamaktadır.
Taşınmaz üzerinde üst hakkı kurulabilmesi için resmi sözleşmenin yapılması ve bu sözleşmeye dayanarak tescil gerçekleştirilmelidir. Tescil talebinde bulunulabilmesi için üst hakkı kurulacak taşınmaz malikinin talebi yeterlidir. Tescil ile üst hakkına aynilik etkisi kazandırılmaktadır.
İntifa hakkı kişiye taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya bir malvarlığı üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlayan ayni bir irtifak hakkıdır. Yalnızca kişi lehine kurulabilir.
Taşınırlarda teslim, alacaklarda temlik, taşınmazlarda ise tescille kurulabilir. Tescil tapu kütüğünde irtifaklar sütununa yapılır. Bu işlem tapu memuru tarafından yapılır. Bu hakkın tescili için gerekli olan geçerli hukuki sebep de intifa veya miras sözleşmesi, vasiyetnamedir. Tescil ile intifa hakkı ayni hak niteliği kazanır ve artık herkese karşı ileri sürülebilen bir hak haline gelir.
Ticaret hukuku kuralları saklı kalmak üzere, malvarlığının tümü üzerinde tek bir işlemle intifa hakkı kurulamaz. Tek tek işlemin yapılması gerekmektedir.
İntifa hakkı devredilemez, fiilen kullanım hakkı tanınabilir. Bir taşınmaz üzerinde kişi lehine intifa hakkı tesis edilmişse bu taşınmazın bir başkasına satışı mümkündür. Ancak bu durumda intifa hakkı sahibinin şeyden yararlanma bakımından hukuken bir değişikliği olmayacaktır. Yeni malik intifa hakkı sahibinin tam yararlanma yetkisine katlanmak zorundadır.