Teminat Senedi ve Diğer Senetler arasındaki farklılıklar ticari ilişkide oldukça sorun teşkil etmektedir.tacirlerin teminat senedi olarak aldıkları senetleri normal senet kapsamında kullanımı veya tam aksi durumlarda problemler ortaya çıkmaktadır.
Senet, bir kişinin ödemeye veya yapmaya borçlu olduğu şeyi göstermek amacıyla en az iki kişi arasında düzenlenen belgedir. Ticari olarak senet, satılan mal ve hizmet tutarlarının peşin ödenmemesi halinde ileri bir tarihte ödenmesini düzenleyen belgedir.
Bir anlaşmaya göre verilen bir sözün, malın veya hizmetin eksiksiz tamamlanacağını, sorunsuz yerine getirileceğini sorun yaşandığı takdirde belirli sorumluluklarla karşı karşıya kalacağını beyan eden tarafın imzaladığı sözleşmeye güvence veren ticari ve hukuki belge niteliğinde şartlı ve bedelli belgedir.
Türk Ticaret Kanunu ve Türk Borçlar Kanununda sayılan kıymetli evraklar arasında bulunmayan teminat senedi, sözleşmeler çerçevesinde iş ve hukuk hayatında sıkça yer alan ve kullanılan bir senettir. Ticari hayatta sıkça karşılaşılan teminat senedine insanlar imza atmakta ve borç altına girmekte ve hatta icra takibi başlatılıp evlerine icra bile gelebilmektedir.
Teminat senedi düzenlenmenin belli bir şekli vardır. Öncelikli olarak senedin teminat senedi vasfını taşıması için;
-Senedin hangi konuda verildiği belirtilmeli
-Ayrı bir sözleşmeyle söz konusu teminat senedine atıf yapılarak senedin teminat senedi olduğunun belirlenebilir olması gerekir.
Teminat Senedinin Kullanılabileceği Durumlar aşağıdaki hallerdir;
Teminat senedinin şartları oluşursa icra takibi yapılabilir. Teminat senetleri alacaklı ve borçlu için açısından ayrı ayrı değerlendirmek gerekir;
Alacaklı açısından teminat senedinin daha kolay anlaşılması için örnek üzerinden anlatacak olursak bir toptancıdan belirli sayıda mal sipariş ettiniz. Mal da sıkıntı yaşamamak adına istediğiniz özelliklere yani belli kalitede olması, hatalı, bozuk olması durumunda karşı tarafın yükümlülüklerini yerine getireceğine dair güvence amacıyla karşı tarafa senet imzalattınız. Karşı taraf da teminat senedinin kurallarına uygun olarak senedi imzaladı.
Mallar konusunda teminat senedine dayalı olarak sıkıntı yaşandığı takdirde karşı taraf teminat senedine uymadı, güvence sözün yerine getirmediyse alacaklı bakımından elinde bulunan mal sipariş, teslim evrakları, fatura ve diğer delil niteliği de oluşturabilecek belgelerle teminat senedinin karşılığı olan tutarın tahsilini yargı yolula talep edebilirsiniz. Hem alacaklı için geçerli bir teminat senedi alacağına kavuşması için kolaylık oluşuracak hem de bir alacak davası ile alacağına kavuşmasını sağlayacaktır.
Borçlu açısından teminat senetlerinde menfi tespit davası açılarak borcun aslında nereden kaynaklandığının ispat edilmesi gerekir. Menfi tespit davasını daha detaylı öğrenmek için Farah Hukuk internet sayfasındaki ‘Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır?’ makalesine bakabilirsiniz. Senedin bağlı olduğu sözleşmeyi delil olarak sunarak kambiyo niteliğinde değilde şartları olan bir akitten kaynaklanan güvence bedeli olduğunu borçlunun elindeki belgelerle ispat etmesi borçu açısından hem kolay hem de olumlu sonuçlar doğurur.
Senet, bir kişinin ödemeye veya yapmaya borçlu olduğu şeyi göstermek amacıyla en az iki kişi arasında düzenlenen belgeyken teminat senedi ise var olan bir sözleşmeye güvence olarak ileri sürülür. Teminat senedi, sözleşmeye konu olan iş yapılmazsa veya eksik yapılırsa karşı tarafın zararını tazmin etmek amacıyla karşılıklı menfaat ilkesine göre hazırlanmış güvence veren senettir.
‘Teminat senedi nasıl düzenlenir?’ kısmında belirttiğimiz gibi teminat senedinin bazı şekil şartları vardır. Bu şekil şartları olmazsa teminat senedi geçerli olmaz. Gerekli şartları barındırmayan ve teminat senedi olarak kabul edilemeyen bir senet için kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapılması mümkündür. Teminat senedi özelliklerini taşıyan bir senet ise ancak genel haciz yolu ile takip edilebilir ya da alacak davasına konu olabilir.
Teminat senedini diğer senet türlerinden ayıran en temel özellik ‘sözleşmeye güvence olarak verilmesi’ dir.
Teminat senedinin diğer senetlerden farkı noktasında üzerinde sıkça durulan borç senedi ve teminat senedine birlikte değinecek olursak, borç senedi herhangi para veya mal borcuna ilişkin vadesi, tutarı belirlenmiş tarafların bilerek, isteyerek vardığı anlaşma üzerine ödeme sözü niteliği taşıyan imzalı kıymetli evraktır. Normal borç senedinin teminat senedi hükmü kazanabilmesi için teminat senedine ilişkin düzenlemeler, eklemeler yapılması gerekir.