Tereke (Miras) Nedir?
Tereke, ölen kimsenin mal varlığı, yani mallarını hakları ve alacaklarının bütünüdür. Mirastan bahsedebilmek için ölen kişinin az da olsa bir malvarlığı olması gerekir.
Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Miras, kanunen kişinin ölümü ile beraber mirasçılarına külli olarak yani bir bütün halinde ve kendiliğinden geçer. Mirasın paylaşımı öncelikle yasal mirasçılar arasında yapılır. Bununla birlikte miras bırakan tereke üzerinde, saklı paylı mirasçıların saklı pay oranlarını ihlal etmemek koşulu ile belirli oranda serbestçe tasarruf yetkisine sahiptir. Miras bırakan bu iradesini miras sözleşmesi yada vasiyetname dediğimiz ölüme bağlı tasarruf işlemleri ile ortaya koyabilir. Bu durumda miras bırakanın iradesine de bakmak gereklidir. Zira ölen kişi, yasal mirasçısı olmayan örneğin herhangi bir akrabalığı bulunmayan yada eşi olmayan bir başka kişiyide mirasçı olarak atamış yada mal bırakmış olabilir. Miras paylaşımı özetle başta yasal mirasçılar yani kişinin kan hısımları, ve miras bırakan kişinin terekeden mal bırakmak istediği kişiler arasında yapılır.
Yasal Mirasçı Kimdir?
Yasal mirasçılar, ölen kişiye kanun gereği olarak mirasçı olan ve kanunda gösterilen kişilerdir. Öncelikli olarak ölenin kan hısımlarıdır. Yani ölen kişinin sağ kalan eşi, çocuğu yasal mirasçılarıdır. Ayrıca evlatlığı varsa şayet oda yasal mirasçıdır. Bunların yanında yasal mirasçısı olmayan kimse bakımından devlete de ikincil olarak yasal mirasçılık tanınmıştır.
Atanmış Mirasçı Kime Denir?
Atanmış mirasçı, miras bırakan kişinin vasiyetname veya miras sözleşmesi yaparak miras bıraktığı kişidir.
Miras Payı Ne Kadar Olur?
Miras öncelikle, kanuni sıra gözetildiğin de ölen kişinin sağ kalan eşi ve çocukları arasında pay olunur. Dolayısı ile miras paylaşımında ölen kişinin hısımları, sayısı ve en başında kanuni sıra önemli olacaktır. Örneğin ölen kişi vefat ettiğinde eşi yoktur, ( boşanmıştır veya eşi kendisinden önce vefat etmiştir.) Bu halde miras şayet varsa çocukları arasında ve eşit miktarda bölünür. Şayet çocuklarda yoksa bu halde ölen kişinin anne ve babasına yarı yarıya pay edilir. Dolayısı ile miras payı için olayın özel durumunun incelenmesi ve hayatta olan yasal mirasçılar bakımından ayrı ayrı payların belirlenmesi gereklidir.
Miras Paylaşımı İçin Nereye Başvurulur?
Öncelikle mirasın paylaşımı için, taksim edilmesi gerekir. Mirasın taksimi her mirasçı tarafından ve her zaman talep edilebilir. Mirasın taksimi özetle miras hisselerinin tespit edilmesi ve bunların mirasta hak sahibi olanlar arasında pay edilmesidir.
Mirasın taksimi, mirasçılar arasında yapılacak ve her bir mirasçının anlaşma altına imza atarak katılması şartıyla kendi aralarında mirasçılar tarafından yapılacak bir sözleşme ile de mümkün olur. Fakat bu halde önemli olan tüm mirasçıların bu sözleşmeye katılması gerekliliğidir. Dava yolu ile taksimde ise her bir mirasçı diğerlerine bağlı olmaksızın, dilediği zaman miras payının tespit edilip kendisine özgülenmesini mahkemeden talep edebilir. Mirasın taksimi bakımından başvurulması gereken merci, ölen kişinin son ikametgah yeri olan sulh hukuk mahkemesidir. Dolayısı ile mirasın paylaşılması yani mirasçılar arasında taksim edilmesi sulh hukuk mahkemesinden talep edilebilir
Miras Paylaşılmadan Önce Kime Aittir?
Miras, mirasçılar arasında sözleşme ile veya mahkeme yoluyla taksim edilmeden önce terekede yani miras üzerinde hak sahibi olan tüm mirasçılar, malların ve hakların tamamı üzerinde elbirliği mülkiyeti hakkına sahiptirler. Yani kısaca miras, paylaşılıp her bir mirasçıya payı verilmeden önce mirasın tamamı hepsine aittir.
Mirasın Paylaşılması Usulü, Mirasbırakan Tarafından Belirlenmişse Ne Olur?
Miras bırakarak vefat eden kişi, vasiyetname ile geride bıraktığı mirasın, hak sahipleri arasında nasıl paylaşılacağı konusunda bir takım usuller ve kurallar belirlemiş olabilir. Örneğin vefat eden, bahçe Ayşe’ye sahildeki ev Elif’e kalsın şeklinde bir not düşmüş olabilir. Yahut belli başlı bir eşyanın yine hak sahiplerinden birine bırakılmasını istemiş olabilir. (Arabanın B’ye verilmesini istiyorum gibi) Açıklandığı üzere miras bırakanın, paylaşımı noktasında bir takım tasarruflarda bulunması elbette mümkündür. Fakat miras bırakan bu tasarrufları ile, saklı paylı mirasçıların saklı payları olarak kanunda belirlenen oranda haklarını ihlal edemez. Dolayısı ile miras bırakanın, paylaşma usulüne ilişkin olarak koyduğu kuralların saklı paylı mirasçıların, saklı pay oranlarını ihlal etmediği ölçüde geçerli olacağı söylenebilir.
Saklı Pay Nedir? Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?
Saklı pay, saklı pay sahibi mirasçıya, mirastan verilmesi gereken ve kanunla belirlenen tereke üzerinden hesaplanan oranı ifade etmektedir. Saklı paylı mirasçılar Medeni Kanunda tayin edilmiştir. Kanuna göre saklı paylı mirasçılar, birinci zümrede miras bırakanın altsoyu, özetle çocukları, torunları ve torun çocukları ve onların çocukları şeklindedir. İkinci zümrede ise, ölen kişinin anne ve babası saklı pay sahipleridir. Örneğin kişinin hiç çocuğu olmaması halinde saklı paylı mirasçıları anne ve babası olacaktır. Ayrıca kişinin varsa sağ kalan eşi de saklı paylı mirasçı olur.
Saklı Pay Oranları Ne Kadardır?
Saklı pay esasen terekenin bir kısmını ifade eder. Saklı pay hissesi saklı pay sahibi mirasçıların hangi zümre içinde bulunduklarına ve hangi zümre ile mirasçı olduklarına ve son olarak kişi sayılarına göre değişir.
Örneğin 45.000 lira terekenin üç çocuk arasında bölüşüleceği varsayımında, her bir kardeşin miras payı 15.000 lira olacaktır. Saklı payları ise, yani miras bırakanının tasarrufta bulunamayacağı ve tasarrufta bulunsa dahi saklı payı aşan kısmın, mirasçı tarafından talep edilebileceği miktar yasal miras payının yarısı yani örneğimizde 7.500 lira olacaktır.
Anne ve babanın saklı payı ise miras paylarının dörtte biri kadardır. Örnekle açıklamak gerekirse, mirasçı olarak ölen kişinin sadece anne ve babası geride kalmışlar ise bu halde, saklı pay oranları toplamda ¼ olacaktır. Bu husus miras bırakanın kişinin geri kalan kısım üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği anlamına gelir.
Kardeşlerin Saklı Payı Var mıdır?
Kardeşler, kardeş çocukları yani yeğenlerin saklı payları bulunmamaktadır. Yapılan değişiklikle beraber kanun koyucunun iradesi bu yönde olmuştur 04.05.2007 tarih ve 5650 sayılı kanun uyarınca kardeşlerin saklı payı kaldırılmıştır.