Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Birimi tarafından düzenlenen ve Türk Medikal Radyoteknoloji Derneği (TMRT-DER) Başkanı Nezaket Özgür’ün ‘’Radyasyon Çalışanlarının Mesleki Sorunları ve Çözüm Önerileri’’ sunumu ile katıldığı toplantı EÜ Tıp Fakültesi’nde yapıldı.
Sağlık çalışanlarının sağlığı komisyonunda hem dernek olarak yer aldıklarını hem de kişisel olarak çalışmalarıyla yer aldığını belirten TMRT-DER Başkanı Nezaket Özgür, 18-20 Kasım 2011 tarihinde III.Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Kongresine ev sahipliği yaptıklarını söyledi.Hastanelerdeki risk faktörlerini ve radyasyon güvenliği konusunda neler yapılması gerektiğini sunuma katılan sağlık çalışanlarına anlattı.
Sağlık Çalışanları Hastanelerde Risk Altında
Sağlık çalışanlarının, sağlığı bozan etkenlerle hastanelerde karşı karşıya kaldıklarını belirten TMRT-DER Başkanı Nezaket Özgür, sağlık çalışanlarının sağlığı için büyük risk olan radyasyonu ve radyasyona karşı alınabilecek önlemleri anlattı. Nezaket Özgür, ‘’Hastaneler bir inşaat kadar sağlık konusunda tehlikelidir. Sağlık çalışanları, hastane içinde pek çok risk faktörünün yanı sıra radyasyona da maruz kalabiliyorlar. ICRP, radyasyon ve radyasyonun biyolojik etkileri konusunda dünyada yapılan tüm araştırmaları inceleyen bir kurumdur. Türkiye’de de TAEK’e işbirliği ve öneriler sunmakta TAEK’in direktiflerinin, çoğunun altyapısını ICRP oluşturmaktadır. Ülkemizde TAEK, ICRP önerilerini de göz önüne alarak hazırladığı radyasyon koruması tüzük ve yönetmeliklerini hükümete sunarak bunların yasallaştırılmasını sağlamakta ve uygulanmasını da kontrol etmektedir. Radyasyondan korunmak için en önemli şeyler ‘’zaman-zırhlama ve mesafedir’’. Zamanın ne kadar kısa olduğu, mesafenin yakınlığı –uzaklığı ve koruyucu engel’in ne kadar kalın olduğu radyasyondan korunmak için önemlidir’’ dedi.
Radyasyon Çalışanları İçin Radyasyondan Korunma Yolları
Radyasyon çalışanlarının, radyasyondan korunmak için basit önlemler de alabileceklerini söyleyen TMRT-DER Başkanı Özgür, alınacak önlemleri şöyle sıraladı;
•Radyoaktif maddeden korunmak için uygun aparatlar kullanılmalıdır (Koruyucu kişisel aparatlar kullanmakta çok önemlidir.)
•Radyoloji departmanlarında cihazları odalara göre doğru yerleştirilmesi
•Radyoaktif maddelerin klinik içine uygun şekilde taşınması
•Radyoaktif maddelerin hastaya enjeksiyonunun uygun aparatlar ile yapılması
•Radyoaktif maddenin hazırlandığı sıcak odanın uygun aparatlar ile desteklenmesi, koruyucu aparatların ve havalandırmanın güçlendirilmesi
•Cihazların kalibrasyon testleri yapılmalıdır. Doğruluk testleri mutlaka yapılmalıdır. Radyolojik cihazların lisanlamaları olmalıdır.
•Radyoloji Bölümlerinde uyarı işaretleri mutlaka bulunmalıdır. Bekleme odası ayrı olmalıdır. Hasta tuvaletlerinin de ayrı olması gerekmektedir.
‘’Sağlıkta Yaşanan Hak Kayıplarından En çok Radyasyon Çalışanları Etkilendi’’
‘’Görüntüleme bir ekip işidir. Radyoloji tekniker ve teknisyenleri, hekimi, hemşiresi, fizikcisi ve diğer çalışanlarıyla son yıllarda sağlıkta yaşanan sağlıksızlıktan ve hak kayıplarından en çok etkilenen grup radyasyon çalışanları olmuştur’’ ifadesinde bulunan TMRT-DER Başkanı Özgür, radyasyon tekniker ve teknisyenin hak kayıplarını sıraladı;
•Radyasyon çalışanlarının mesai saatleri ile başlayan hak gaspı
•Fiili hizmet süresi zammının kısalması, emeklilik süresinin dolaylı uzaması, yıllık izinlerde ek ödemelerin kaldırılması
•Sağlık taramalarının ücretlendirilmesi, hastanelerde görüntüleme sistemlerinin özelleştirilmesi
•Radyoloji Teknikerlerinin lisans düzeyinde eğitiminin engellenmesi,
•Yemek molalarının mesai dışına alınması
•Alan dışı personelin çalıştırılmasına göz yumulması,
•Performans uygulaması ve tetkik sayılarının artması
•Hasta ve çekim sayılarında sınırlandırılmanın yapılmaması, iş yoğunluğu ve iş yüküne göre yeterli miktarda ücretlendirilmemesi
•Performans ve ek ücret kat sayısı düşüklüğü
•Güvencesiz çalışma, eğitim vermeme
•Sorumlularına kadro verilmemesi, isim değişikliği
Nezaket Özgür, ‘’Fiili Hizmet Süresi Zammı; yasada 90 gün iken, fiilen çalışılan süre yorumu ile fiili hizmet süresi zammında ortalama 60 günlük hak kaybı söz konusudur. İkinci sorunda günlük çalışma süresinin 8 saatte tamamlanmasıdır. Yıllık izinlerde ek ödemeler kesilmesi haksızlıktır. İsim Değişikliği; Radyoloji teknikerlerinin adı Tıbbi Görüntüleme Teknikeri olarak değiştirilmiştir. İsim değişikliği eğitim almadığı alanlarda da esnek çalışma yerleri sorunlarını yaratacaktır. Yeni ismin tanımlanmış kadrosu bulunmamaktadır’’ dedi.
Lisans Düzeyinde Eğitim Verilmiyor
Radyoloji teknkerlerinin AB Ülkelerinde olduğu gibi lisans düzeyinde eğitim alma talebinde bulunduklarını fakat taleplerinin Üniversiteler Arası Kurulda ret edildiğini söyleyen TMRT-DER Başkanı Nezaket Özgür, ‘’Radyoloji ve Radyoterapi eğitimleri önlisans ile sınırlıdır. Lisans düzeyinde eğitim almadıkları için akademisyen olamamaktadırlar. SHMY Okulları Radyoloji sorumluları, Doktor, Fizikci, Biyolog, Matematikci gibi alakasız dallardan olup eğitim kalitesinin düşmesine neden olmaktadırlar. Tıbbi personel grubuna dahil olabilmek için mesleki yeterliliğe sahip olmak ve ahlaki kurallara göre hizmet sunmak gerekirken ne yazıktır ki; Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde bile işe işin ehli olmayan yetersiz kişilerin atamaları yapılmaktadır’’ diye belirtti.
Sağlık Bakanlığı Taleplerimizi Değerlendirmeli
TMRT-DER Başkanı Nezaket Özgür, sorunların çözüme ulaşması için ellerinden geleni yaptıklarını söyledi. Çözüm ile ilgili olarak Özgür, ‘’Çalışan ve Toplum Sağlığı düşünülerek, uygulanabilir, yeterli ve güvenli bir denetleme sistemi kurularak, sağlıklı çalışma koşulları düzenlenmesi yapılmalıdır. Sağlık Bakanlığı taleplerimiz göz önünde bulundurarak Çalışma Yönetmeliğini düzenlemelidir. İş yükünün fazlalığı düşünülerek iş yoğunluğuna göre yeterli miktarda ücretlendirme yapılmalı, mesleki yeterliliği olmayan alan dışı personelin bu alanda çalıştırılmasına son verilmelidir. Avrupa’daki meslektaşlarımızın çalışma ortamları, eğitimleri Türkiye’deki radyoloji teknikerlerine de sağlanmalı ve teknikerlere düşen hasta sayısının farkı giderilmelidir. Mesleki yeterlilikler belirlenerek, bu alanda çalışanlara Lisans düzeyinde eğitim verilmeli, YÖK’teki adaletsizlik giderilmelidir. Sorunlarla bireysel olarak değil, birlikte mücadele edilmelidir.’