01/01/1957 tarihinde yürürlüğe giren 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 23’üncü maddesinde fatura ile ilgili düzenlemelere rastlanılmaktadır. Yine 01/07/2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nda da fatura ile ilgili 21’inci madde yerini almış maddedeki düzenlemeye göre değişikliğe gidilmemiş aynen korunmuştur.
Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Fatura
Eski Ticaret Kanun’un Fatura ve Teyit Mektubu başlıklı 23’üncü maddesinin karşılığı olan Fatura ve Teyit Mektubu başlıklı 21’inci maddesi,
“Ticari işletmesi bağlamında bir mal satmış, üretmiş, bir iş görmüş veya bir menfaat sağlamış olan tacirden, diğer taraf, kendisine bir fatura verilmesini ve bedeli ödenmiş ise bunun da faturada gösterilmesini isteyebilir.
Bir fatura alan kişi aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanın içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa bu içeriği kabul etmiş sayılır.
Telefonla, telgrafla, herhangi bir iletişim veya bilişim aracıyla veya diğer bir teknik araçla ya da sözlü olarak kurulan sözleşmelerle yapılan açıklamaların içeriğini doğrulayan bir yazıyı alan kişi, bunu aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde itirazda bulunmamışsa, söz konusu teyit mektubunun yapılan sözleşmeye veya açıklamalara uygun olduğunu kabul etmiş sayılır.“ Şeklinde düzenlenmiştir. Madde metnine bakıldığında kanun koyucu tarafından faturanın tanımının yapılmadığı sadece açıklamada bulunulduğu görülmektedir. Esasında gerek eski Türk Ticaret Kanunun gerekse yeni Türk Ticaret Kanunun tüm içeriğine bakıldığında faturanın ne olduğuna dair bir açıklama yapılmamış fatura tanımlanmamıştır.
21’inci madde hükmünden faturanın tanımı ile ilgili ipuçları alınmaktadır. Buna göre satılan bir mal veya görülen bir iş karşılığında satın alan veya işi yapılan tarafından ödenen meblağı gösteren, yine satan tacir veya işi yapan kişi tarafından düzenlenen evraktır şeklinde bir tanım yapılabilir. Türk Dil Kurumu’nun yapmış olduğu tanımlamada faturanın; Satılan bir malın cinsini, miktarını ve fiyatını bildirmek için satıcının alıcıya verdiği hesap pusulası olduğu belirtilmektedir.
Tüm bu tanımlamalardan sonra fatura kelimesinin hukuk dünyasındaki tanımının ne olduğunu incelediğimizde fatura kelimesinin hukuk düzenindeki tek tanımının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda karşımıza çıktığı görülmektedir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 229’uncu maddesinde, “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Yargı kararları ile faturanın tanımlanmasına bakılacak olursa, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu’nun 2001/1 E. 2003/3 K. Ve 27/06/2003 tarihli kararında? “Fatura: Hemen ifade etmek gerekir ki; Türk Ticaret Kanunu’nda fatura tanımlanmamıştır. Vergi Usul Kanunun 229uncu maddesinde yer alan tanımlama ise : “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari bir vesikadır şeklindedir.
ticari satışlarda satıcı tarafından alıcıya verilen ve satılan malın miktarını, vasıflarını ölçüsünü fiyatını ve sair hususları veya ifa edilmiş hizmetleri gösteren hesap pusulası olup, ticari bir belge niteliğindedir. “şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kararın devamında “ Bu yasal düzenlemelerden çıkan sonuç; fatura düzenlenmesi için öncelikle taraflar arasında akdi bir ilişkinin bulunmasının gerekli olduğu olgusudur. Ticari işletmeye ilişkin olarak ve belli faaliyetlerde bulunma halinde tacirler tarafından o faaliyetle ilgili olan karşı taraf adına düzenlenmesi gereken ticari bir belge niteliğindeki fatura, sözleşmenin
yapılması ile ilgili değil; taraflar arasında yapılmış bir satım, hizmet, istisna ve benzeri sözleşmenin ifa safhası ile ilgili bir belgedir. Öyle ki, taraflar arasında bu tür bir sözleşme ilişkisi yoksa düzenlenen belge fatura olmayıp, olsa olsa icap mahiyetinde kabul edilebilecek bir belgedir.” denilerek fatura kavramını ticaret hukuku içerisinde detaylı bir şekilde tanımlamıştır.
Kaynak: Sahte Fatura ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge