Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.
Açıköğretim derslerinden Veritabanı Programlama Dersi 1. Ünite Özet için hazırlanan ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.
İşletmelere ait süreçlerin güvenilir şekilde işletilmesi, işletmeler ile ilgili verilerin veritabanlarına doğru şekilde kayıt altında alınması, işletme süreçleri ile ilgili temel verilerin raporlanması veya karar destekleri üretme için veritabanındaki verilerin değerlendirilmesi vb. birçok alanda veritabanı programlama önemli rol oynar
İşletmelere ait verilerin tutulması ve bilgi yönetim sistemleri amaçlı ilk çalışmalar 1960’lı yıllarda başlamıştır. Burada kritik dönüm noktası, 1970 yılında Edgar Codd’un ilişkisel veri modelini önermesi olmuştur. Bu aynı zamanda günümüzde yaygın olarak verilerin saklanmasında kullanılan ilişkisel veritabanı yönetim sistemi’nin de temelini oluşturmaktadır. Genel olarak Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS), veri tabanlarını kurmayı, oluşturmayı, kullanıcı haklarını tanımlama, verilere erişim ve sorgu optimizasyonu gibi özellikleri sağlayan programlar topluluğu olarak tanımlanabilir.
Farklı üreticilere ait VTYS üzerinde işlemleri yapmak üzere en yaygın olarak ortak kullanılan dil Yapısal Sorgu Dili (SQL)’dir. SQL’in ilk sürümü 1970’lı yıllarda SEQUEL olarak ortaya çıkmış olup 1980’li yıllarda ANSI/ISO standartlarında SQL olarak yeni sürümleri ortaya çıkmıştır. Bu yıllardan sonra önemli bir güncelleme olmakla beraber yakın zamanda olan 2008, 2011 güncellemelerinde eski sürümlerdeki özellikler korunarak yeni özellikler eklenmiştir. Bu sürümlerin yanı sıra SQL farklı VTYS’lerine özelleşmiş sürümleri de bulunmaktadır. T-SQL, PL/SQL gibi diller geliştirildikleri platformlar dışında diğer VTYS’lerde veya harici programlama dillerinde kullanılamazlar. Diğer taraftan, değişen ihtiyaçlar ve gelişen teknolojiler ile birlikte VTYS’leri de merkezî olmayan dağıtık yapılara kaymıştır.
SQL ilişkisel veritabanlarındaki veriye erişim ve veri isleme için birincil olarak kullanıl-maktadır. Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI) standartları ile tanımlı olup farklı firmalara ait ilişkisel VTYS’lerinde kullanım imkânı vardır. Bildirim dili olduğu için programcılar bu dilde ara adımlara odaklanmadan girdi ve çıktı üzerine odaklanırlar.
SQL komutları kullanım amaçlarına göre üç genel kategoriye ayrılır. Bunlar:
Eğer işletme süreçlerinde veri isleme için akış kontrolü, döngü vb. gerektiren bir dil (Java, C / C ++ / C#, COBOL vb. yordamsal dil) ihtiyaç olursa, standart SQL bu işlemlerin yapılması için yeterli olmaz. Bu durum için çözüm yöntemleri veritabanı ile etkileşimi de içermek üzere üç sınıfa toplanabilir:
İşletmelerin veritabanı sistemlerinde çok farklı kullanıcılar için veriler bulunmaktadır. Bazı veriler belirli kullanıcıların ortak erişimine açık iken bazı verilerin ise tüm kullanıcılara açık olmaması gerekir. VTYS’nin sağladığı görünüm özelliği ile farklı kullanıcıların erişimi için sanal veri kümeleri oluşturulmaktadır.
İşletmelerin veritabanı sistemleri birçok kullanıcı için tasarlanmış ve kullanılmaktadır. Bundan dolayı aynı veriye birden fazla kullanıcının aynı anda erişimi gerekebilir. VTYS’nin aynı veriyi güncelleme ve okuma erişimlerinde doğruluğu garantilemek için es zamanlılık (concurrency) kontrolü gerekir. İşlemlerin doğru yönetimi için VTYS’de hareket (transaction) yönetimi önemli bir yere sahiptir. Hareket, veritabanı kayıtları üzerindeki okuma veya güncelleme işlemlerinin her birine denir. Her bir transaction’in doğru şekilde sonlanması gerekir.
Microsoft SQL Server, MySQL, Oracle vb. yaygın olarak kullanılan veritabanı yönetim sistemi yazımlarıdır. SQL Server 2014 Express yazılımını kurmadan önce birtakım hazırlık ve kontrolleri yapmanız gerekmektedir. Yazılımın çalışabilmesi için bilgisayarınızın sağlaması gereken minimum sistem gereksinimleri sağlayıp sağlamadığı, işletim sisteminizin 32 bit ya da 64 bit olup olmadığı bilgilerini kontrol ederek kurulum dosyasının indirilmesi gerekmektedir. Yazılımın kurulumu için ilgili dosyayı açıp klasördeki kurulum dosyasının çalıştırılması gerekmektedir. Kurulum yardımcısı, kullanıcıya kurulumu tamamlatacaktır.
SQL Server Mangement Studio kurulumu için ilgili dosyayı açıp klasördeki kurulum dosyasını çalıştırınız. Kurulum yardımcısı size kurulumu tamamlatacaktır.
SQL Server VTYS’de veritabanı oluşturmak için veritabanı oluşturma yardımcısı veya SQL kodları kullanılabilir
Teknoloji ürünlerinin satısının yapıldığı bir mağaza için çalışanların, bölümlerin, ürünlerin ve satışların bilgisinin tutulması için tasarlanmış “Bilişim” veritabanı için ilişkisel şemalar;
Bolümler(Bolum_No, Bolum_Adi),
Calisanlar(TC_no, Adi, Bolum_No, Cinsiyet)
Urunler(Urun_No, Urun_Adi, Urun_Sayisi, Urun_Fiyati, Bolum_No)
Satislar (Satis_No, Urun_No, Calisan_TC_No, Miktar, Fiyati, Tarih) olsun. Bu şemalarda altı çizili alanlar birincil anahtar olan alanlardır.
Bilişim veritabanındaki ilişkisel şemaları gerçeklemek üzere MS SQL Server 2014 ortamında hem görsel arayüz hem de SQL sorgu dili kullanarak veritabanını ve tabloları oluşturalım:
Yardımcı arayüzler ile oluşturulan veritabanı ve tablolar SQL sorgu dilini kullanarak da aşağıdaki gibi yapılabilir:
İşletmelere ait süreçlerin güvenilir şekilde işletilmesi, işletmeler ile ilgili verilerin veritabanlarına doğru şekilde kayıt altında alınması, işletme süreçleri ile ilgili temel verilerin raporlanması veya karar destekleri üretme için veritabanındaki verilerin değerlendirilmesi vb. birçok alanda veritabanı programlama önemli rol oynar
İşletmelere ait verilerin tutulması ve bilgi yönetim sistemleri amaçlı ilk çalışmalar 1960’lı yıllarda başlamıştır. Burada kritik dönüm noktası, 1970 yılında Edgar Codd’un ilişkisel veri modelini önermesi olmuştur. Bu aynı zamanda günümüzde yaygın olarak verilerin saklanmasında kullanılan ilişkisel veritabanı yönetim sistemi’nin de temelini oluşturmaktadır. Genel olarak Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS), veri tabanlarını kurmayı, oluşturmayı, kullanıcı haklarını tanımlama, verilere erişim ve sorgu optimizasyonu gibi özellikleri sağlayan programlar topluluğu olarak tanımlanabilir.
Farklı üreticilere ait VTYS üzerinde işlemleri yapmak üzere en yaygın olarak ortak kullanılan dil Yapısal Sorgu Dili (SQL)’dir. SQL’in ilk sürümü 1970’lı yıllarda SEQUEL olarak ortaya çıkmış olup 1980’li yıllarda ANSI/ISO standartlarında SQL olarak yeni sürümleri ortaya çıkmıştır. Bu yıllardan sonra önemli bir güncelleme olmakla beraber yakın zamanda olan 2008, 2011 güncellemelerinde eski sürümlerdeki özellikler korunarak yeni özellikler eklenmiştir. Bu sürümlerin yanı sıra SQL farklı VTYS’lerine özelleşmiş sürümleri de bulunmaktadır. T-SQL, PL/SQL gibi diller geliştirildikleri platformlar dışında diğer VTYS’lerde veya harici programlama dillerinde kullanılamazlar. Diğer taraftan, değişen ihtiyaçlar ve gelişen teknolojiler ile birlikte VTYS’leri de merkezî olmayan dağıtık yapılara kaymıştır.
SQL ilişkisel veritabanlarındaki veriye erişim ve veri isleme için birincil olarak kullanıl-maktadır. Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI) standartları ile tanımlı olup farklı firmalara ait ilişkisel VTYS’lerinde kullanım imkânı vardır. Bildirim dili olduğu için programcılar bu dilde ara adımlara odaklanmadan girdi ve çıktı üzerine odaklanırlar.
SQL komutları kullanım amaçlarına göre üç genel kategoriye ayrılır. Bunlar:
Eğer işletme süreçlerinde veri isleme için akış kontrolü, döngü vb. gerektiren bir dil (Java, C / C ++ / C#, COBOL vb. yordamsal dil) ihtiyaç olursa, standart SQL bu işlemlerin yapılması için yeterli olmaz. Bu durum için çözüm yöntemleri veritabanı ile etkileşimi de içermek üzere üç sınıfa toplanabilir:
İşletmelerin veritabanı sistemlerinde çok farklı kullanıcılar için veriler bulunmaktadır. Bazı veriler belirli kullanıcıların ortak erişimine açık iken bazı verilerin ise tüm kullanıcılara açık olmaması gerekir. VTYS’nin sağladığı görünüm özelliği ile farklı kullanıcıların erişimi için sanal veri kümeleri oluşturulmaktadır.
İşletmelerin veritabanı sistemleri birçok kullanıcı için tasarlanmış ve kullanılmaktadır. Bundan dolayı aynı veriye birden fazla kullanıcının aynı anda erişimi gerekebilir. VTYS’nin aynı veriyi güncelleme ve okuma erişimlerinde doğruluğu garantilemek için es zamanlılık (concurrency) kontrolü gerekir. İşlemlerin doğru yönetimi için VTYS’de hareket (transaction) yönetimi önemli bir yere sahiptir. Hareket, veritabanı kayıtları üzerindeki okuma veya güncelleme işlemlerinin her birine denir. Her bir transaction’in doğru şekilde sonlanması gerekir.
Microsoft SQL Server, MySQL, Oracle vb. yaygın olarak kullanılan veritabanı yönetim sistemi yazımlarıdır. SQL Server 2014 Express yazılımını kurmadan önce birtakım hazırlık ve kontrolleri yapmanız gerekmektedir. Yazılımın çalışabilmesi için bilgisayarınızın sağlaması gereken minimum sistem gereksinimleri sağlayıp sağlamadığı, işletim sisteminizin 32 bit ya da 64 bit olup olmadığı bilgilerini kontrol ederek kurulum dosyasının indirilmesi gerekmektedir. Yazılımın kurulumu için ilgili dosyayı açıp klasördeki kurulum dosyasının çalıştırılması gerekmektedir. Kurulum yardımcısı, kullanıcıya kurulumu tamamlatacaktır.
SQL Server Mangement Studio kurulumu için ilgili dosyayı açıp klasördeki kurulum dosyasını çalıştırınız. Kurulum yardımcısı size kurulumu tamamlatacaktır.
SQL Server VTYS’de veritabanı oluşturmak için veritabanı oluşturma yardımcısı veya SQL kodları kullanılabilir
Teknoloji ürünlerinin satısının yapıldığı bir mağaza için çalışanların, bölümlerin, ürünlerin ve satışların bilgisinin tutulması için tasarlanmış “Bilişim” veritabanı için ilişkisel şemalar;
Bolümler(Bolum_No, Bolum_Adi),
Calisanlar(TC_no, Adi, Bolum_No, Cinsiyet)
Urunler(Urun_No, Urun_Adi, Urun_Sayisi, Urun_Fiyati, Bolum_No)
Satislar (Satis_No, Urun_No, Calisan_TC_No, Miktar, Fiyati, Tarih) olsun. Bu şemalarda altı çizili alanlar birincil anahtar olan alanlardır.
Bilişim veritabanındaki ilişkisel şemaları gerçeklemek üzere MS SQL Server 2014 ortamında hem görsel arayüz hem de SQL sorgu dili kullanarak veritabanını ve tabloları oluşturalım:
Yardımcı arayüzler ile oluşturulan veritabanı ve tablolar SQL sorgu dilini kullanarak da aşağıdaki gibi yapılabilir: