Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.
Açıköğretim derslerinden Web Yayıncılığı Dersi 5. Ünite Özet için hazırlanan ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.
Bilgi ve iletişim (BIT) teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte, webin kullanımı da giderek yaygınlaşmaktadır. Bu yaygınlaşmanın nedeni ise webin gu¨çlu¨, ucuz, erişilebilir ve hızlı bir iletişim aracı olması olarak gösterilebilir. Webin bu kadar yaygınlaşması, Web Yayıncılığında da önemli adımlar atılmasına yol açmıştır. Ortaya çıkan yeni uygulamalar temelinde web yayıncılığı ile birlikte yeni nesil kullanıcılar, u¨st du¨zey yazılım ve programlama bilgisine sahip olmaksızın, bazı önemli noktalara dikkat ederek kolayca web sayfalarını oluşturabilmektedir. Bu sayede, kendi içeriklerini web ortamında diğer kullanıcılarla paylaşabilmektedir.
Kullanıcıların bir web tarayıcısı aracılığı ile bağlantı kurabildiği Web sitelerinin kullanımının kolay olması, daha ilgi çekici olması ve gu¨venilir olmasını sağlayan isleyiş, dosya yönetimi sayesinde gerçekleşmektedir. Dosya yönetimi ile birlikte dosya yu¨kleme, dosya silme, dosya du¨zenleme, dosya şifreleme, dosya arşivleme ve kullanıcıların dosyalarla ne boyutta etkileşime girileceğini belirleyen izinlerin verilmesi gibi işlemlerin yapılması sağlanmaktadır.
Dosya yönetimi yoluyla yapılabilecek işlemler su şekilde özetlenebilir:
Dosya izin işlemlerindeki “oku” kullanıcıların dosyaları göru¨ntu¨leyebilmek için izin alması, “yaz” kullanıcıların dosyayı du¨zenlemek için izin alması, “çalıştır” kullanıcıların dosyaları isleme sokabilmesi için izin alması demektir.
Dosya izinlerini oluşturan oku, yaz ve çalıştır ifadeleri ayrıca sayısal ifadeler ile de temsil edilmektedir. Buna göre okuma 4’e, yazma 2’ye, çalıştırma ise 1’e eşittir. Hiç kimseye izin vermeme ise 0’a eşittir. Buna göre;
Dolayısıyla, 777 ile kodlanmış bir izin komutu, tu¨m kullanıcı tu¨rlerinin dosyalar u¨zerinde hem okuma hem yazma hem de çalıştırma iznine sahip olduğunu gösterirken 755 ile kodlanmış bir dizin komutu ise web site tasarımcısının (sahip) tu¨m izinlere sahip olduğunu, grup ve genel kullanıcı tu¨rlerinin de sadece okuma ve çalıştırma izinlerine sahip olduğunu göstermektedir. Bu noktada, genellikle önerilen izin komutunun 755 komutu olduğu söylenilebilir.
FTP (Dosya Transfer Protokolu¨/File Transfer Protocol), internet ağına bağlı bilgisayarlar arası çift yönlu¨ biçimde dosya aktarımı yapmak için tasarlanan bir internet protokolu¨du¨r. Bu işlemi yapan uygulama programları FTP ile adlandırılmaktadır. İlk geliştirilen internet protokollerinden birisi olan FTP ile internet ağına bağlı bilgisayarlar arasında dosya transferleri eş zamanlı olarak iki yönlu¨ bir biçimde yapılabilmektedir. Bir başka ifade ile FTP, dosya gönderme protokolu¨ anlamına gelmektedir. FTP ile bir bilgisayar ve bir sunucu arasında bağlantı kurma ve dosya paylaşma işlevleri yapılmaktadır. FTP sunucuların adresleri normal bir internet sitesinin adıyla benzerlik göstermektedir. Ancak aradaki tek fark FTP sunucuların basında «http://www» kısaltmaları yerine «ftp:/ftp» kısaltmalarının bulunmasıdır.
FTP sistemi ile sitelere nasıl bağlanılır? Kullanılan FTP sunucu programında sunucu Web alanı bölu¨mu¨ne kullanıcıların firmalardan aldıkları alan adı girilmelidir. Sonraki işlem olarak kullanıcıların web alanı aldıkları firmaların kullanıcılara sağladıkları kullanıcı adı ve şifre bilgileri, FTP sunucu programına girilerek ana sunucuya bağlantı gerçekleştirilir. Ana sunucuya bağlanan kullanıcılar bilgisayar ve ana sunucu arasında dosya yu¨kleme ve dosya indirme işlemleri gerçekleştirilebilirler.
FTP sunucu programlarından bazıları şunlardır:
FTP sunucu programlarının avantajlarını su şekilde sıralayabiliriz;
SSL şifrelemeyi kullanan FTSP iki çeşittir.
SFTP de tıpkı FTPS gibi gu¨venli dosya transferi için geliştirilmiş bir protokoldu¨r. SFTP genellikle SSH adı verilen Gu¨venli Kabuk (Secure Shell) protokolu¨ u¨zerine kuruludur. SFTP’de veri transferi ayrı iki komut ve veri kanalı oluşturulmaz. Hem komutlar hem de veriler özel formatlanmış paketlerle tek bir bağlantı u¨zerinden aynı anda transfer edilir.
FTP yönetimi için;
gerekli olan unsurlardır.
FTP yönetim paneli ile yapılabilecek işlemler su şekilde sıralanabilir:
FTP Dosya Transferi: Internet sitelerine dosya yu¨klemek için herhangi bir FTP sunucu programı gerekmektedir. FTP sunucu programı ile dosya yu¨kleme işlemi yaparken sunucu adı, kullanıcı adı ve şifre gerekmektedir. Kullanıcıların ana sunucu adresi (hosting) ve alan adı (domain) aldıkları firmalar tarafından gerekli olan FTP sunucu adı, kullanıcı adı ve şifre bilgileri kullanıcıya verilmektedir.
Sunucu dosyaları, bir bilgisayar ağında kayıtlı du¨ğu¨m konumlarını içeren dosyalardır. Bu dosyalar, sunucu adlarını IP adreslerine eşler. Farklı boyuttaki ağlar için alan adı sistemine (DNS) yardımcı bir unsur olarak sunucu dosyaları çalışmaktadır. Sunucu dosyaları yerel bilgisayar yöneticisinin denetimindedir. İnternetin başlangıç zamanlarında du¨ğu¨mlere adres atamayı sağlayan bir alan adı sistemi mevcut değildi. Bu nedenden dolayı, her ağ du¨ğu¨mu¨ erişmek istediği du¨ğu¨mlerin oluşturduğu ağ eşlemini içermekte ve bu du¨ğu¨mlere kullanıcı tarafından anımsanacak adlar verilmekteydi. Sunucu dosyalarının kullanılması ile birlikte bu zorluk ortadan kaldırıldı. Ayrıca sunucu dosyaları, engelleme ve yönlendirme işlevleri için de kullanılmaktadır.
Windows Gezgini ve MacOS Bulucu gibi işletim sistemlerinin içinde varsayılan olarak kullanılan dosya yönetim araçları bilgisayarda temel du¨zeyde yapılabilecek dosya yönetim işlevlerini yaparken ileri du¨zey işlemlerin gerçekleştirilmesinde işletim sistemine dışarıdan yu¨kleme yapılması, kısaca u¨çu¨ncu¨ parti dosya yönetim araçlarının kurulması gerekmektedir.
Dosya yönetim araçlarıyla, dosya ve klasörler u¨zerinde gerçekleştirilebilecek en yaygın işlevler şunlardır:
Ayrıca dosya ve klasörler u¨zerinde
gibi ileri du¨zey işlevleri de gerçekleştiren dosya yönetim araçları bulunmaktadır.
Dosya yönetim araçları Total Commander, Filezilla, Cpanel Ve Fireftp’dir.
Total Commander : Windows Gezginine benzer bir dosya yönetim aracı olmakla birlikte, bu araçta bulunan kopyalama, tasıma ve dosyaları silme gibi basit işlevler dışında, dosyaları sıkıştırma (pack), sıkıştırılmış dosyaları açma (unpack), FTP sunucularına erişme, içeriklere göre dosyaları karşılaştırma gibi pek çok özelliğe sahip u¨cretli bir dosya yönetim aracıdır.
16 bit su¨ru¨mu¨, yalnızca Windows 3.1’de çalışmaktadır.
Total Commander programının Linux için kullanılan su¨ru¨mu¨ henu¨z mevcut değildir.
Son su¨ru¨mu¨ 8.52 olan Total Commander ile aşağıdaki işlemler yapılabilmektedir:
Gelişmiş Şifreleme Standardı’nın (Advanced Encryption Standard) kısaltması olan AES, elektronik verinin şifrelenmesi için kullanılan uluslararası bir şifreleme standardıdır. AES’te şifreleme ve şifre çözme anahtarları aynı olduğundan simetrik bir algoritmadır.
Filezilla açık kaynak kodlu u¨cretsiz bir dosya yönetim aracı olarak Genel Kamu Lisansı (GNU) ile paylaşılmaktadır. Microsoft Windows, 32 bit ve 64 bit su¨ru¨mleri olduğu gibi, Mac OS X ve Linux işletim sistemleri için de kurulum yapılabilmektedir.
Filezilla aşağıdaki özelliklere sahiptir:
cPanel web site yönetiminde kullanılmak u¨zere hazırlanan web tabanlı bir kontrol panelidir. Linux tabanlı ve lisans gerektiren u¨cretli bir uygulamadır.
cPanel linkleri aşağıdaki dört bileşenden oluşmaktadır.
FireFTP, bir Mozilla Firefox eklentisi olarak u¨cretsiz, gu¨venli ve çok platformlu FTP/SFTP istemcisidir. FTP/SFTP sunucularına kolay ve sezgisel erişim sağlayabilen bir eklentidir. FireFTP ile su¨ru¨kle bırak yöntemiyle kolayca dosya transferleri yapılabilmektedir. FireFTP bağlantı kopmalarına önlem olarak indirme ve yu¨kleme işlemlerinin kaldığı yerden devam edebilmesine olanak sağlamaktadır.
Bilgi ve iletişim (BIT) teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte, webin kullanımı da giderek yaygınlaşmaktadır. Bu yaygınlaşmanın nedeni ise webin gu¨çlu¨, ucuz, erişilebilir ve hızlı bir iletişim aracı olması olarak gösterilebilir. Webin bu kadar yaygınlaşması, Web Yayıncılığında da önemli adımlar atılmasına yol açmıştır. Ortaya çıkan yeni uygulamalar temelinde web yayıncılığı ile birlikte yeni nesil kullanıcılar, u¨st du¨zey yazılım ve programlama bilgisine sahip olmaksızın, bazı önemli noktalara dikkat ederek kolayca web sayfalarını oluşturabilmektedir. Bu sayede, kendi içeriklerini web ortamında diğer kullanıcılarla paylaşabilmektedir.
Kullanıcıların bir web tarayıcısı aracılığı ile bağlantı kurabildiği Web sitelerinin kullanımının kolay olması, daha ilgi çekici olması ve gu¨venilir olmasını sağlayan isleyiş, dosya yönetimi sayesinde gerçekleşmektedir. Dosya yönetimi ile birlikte dosya yu¨kleme, dosya silme, dosya du¨zenleme, dosya şifreleme, dosya arşivleme ve kullanıcıların dosyalarla ne boyutta etkileşime girileceğini belirleyen izinlerin verilmesi gibi işlemlerin yapılması sağlanmaktadır.
Dosya yönetimi yoluyla yapılabilecek işlemler su şekilde özetlenebilir:
Dosya izin işlemlerindeki “oku” kullanıcıların dosyaları göru¨ntu¨leyebilmek için izin alması, “yaz” kullanıcıların dosyayı du¨zenlemek için izin alması, “çalıştır” kullanıcıların dosyaları isleme sokabilmesi için izin alması demektir.
Dosya izinlerini oluşturan oku, yaz ve çalıştır ifadeleri ayrıca sayısal ifadeler ile de temsil edilmektedir. Buna göre okuma 4’e, yazma 2’ye, çalıştırma ise 1’e eşittir. Hiç kimseye izin vermeme ise 0’a eşittir. Buna göre;
Dolayısıyla, 777 ile kodlanmış bir izin komutu, tu¨m kullanıcı tu¨rlerinin dosyalar u¨zerinde hem okuma hem yazma hem de çalıştırma iznine sahip olduğunu gösterirken 755 ile kodlanmış bir dizin komutu ise web site tasarımcısının (sahip) tu¨m izinlere sahip olduğunu, grup ve genel kullanıcı tu¨rlerinin de sadece okuma ve çalıştırma izinlerine sahip olduğunu göstermektedir. Bu noktada, genellikle önerilen izin komutunun 755 komutu olduğu söylenilebilir.
FTP (Dosya Transfer Protokolu¨/File Transfer Protocol), internet ağına bağlı bilgisayarlar arası çift yönlu¨ biçimde dosya aktarımı yapmak için tasarlanan bir internet protokolu¨du¨r. Bu işlemi yapan uygulama programları FTP ile adlandırılmaktadır. İlk geliştirilen internet protokollerinden birisi olan FTP ile internet ağına bağlı bilgisayarlar arasında dosya transferleri eş zamanlı olarak iki yönlu¨ bir biçimde yapılabilmektedir. Bir başka ifade ile FTP, dosya gönderme protokolu¨ anlamına gelmektedir. FTP ile bir bilgisayar ve bir sunucu arasında bağlantı kurma ve dosya paylaşma işlevleri yapılmaktadır. FTP sunucuların adresleri normal bir internet sitesinin adıyla benzerlik göstermektedir. Ancak aradaki tek fark FTP sunucuların basında «http://www» kısaltmaları yerine «ftp:/ftp» kısaltmalarının bulunmasıdır.
FTP sistemi ile sitelere nasıl bağlanılır? Kullanılan FTP sunucu programında sunucu Web alanı bölu¨mu¨ne kullanıcıların firmalardan aldıkları alan adı girilmelidir. Sonraki işlem olarak kullanıcıların web alanı aldıkları firmaların kullanıcılara sağladıkları kullanıcı adı ve şifre bilgileri, FTP sunucu programına girilerek ana sunucuya bağlantı gerçekleştirilir. Ana sunucuya bağlanan kullanıcılar bilgisayar ve ana sunucu arasında dosya yu¨kleme ve dosya indirme işlemleri gerçekleştirilebilirler.
FTP sunucu programlarından bazıları şunlardır:
FTP sunucu programlarının avantajlarını su şekilde sıralayabiliriz;
SSL şifrelemeyi kullanan FTSP iki çeşittir.
SFTP de tıpkı FTPS gibi gu¨venli dosya transferi için geliştirilmiş bir protokoldu¨r. SFTP genellikle SSH adı verilen Gu¨venli Kabuk (Secure Shell) protokolu¨ u¨zerine kuruludur. SFTP’de veri transferi ayrı iki komut ve veri kanalı oluşturulmaz. Hem komutlar hem de veriler özel formatlanmış paketlerle tek bir bağlantı u¨zerinden aynı anda transfer edilir.
FTP yönetimi için;
gerekli olan unsurlardır.
FTP yönetim paneli ile yapılabilecek işlemler su şekilde sıralanabilir:
FTP Dosya Transferi: Internet sitelerine dosya yu¨klemek için herhangi bir FTP sunucu programı gerekmektedir. FTP sunucu programı ile dosya yu¨kleme işlemi yaparken sunucu adı, kullanıcı adı ve şifre gerekmektedir. Kullanıcıların ana sunucu adresi (hosting) ve alan adı (domain) aldıkları firmalar tarafından gerekli olan FTP sunucu adı, kullanıcı adı ve şifre bilgileri kullanıcıya verilmektedir.
Sunucu dosyaları, bir bilgisayar ağında kayıtlı du¨ğu¨m konumlarını içeren dosyalardır. Bu dosyalar, sunucu adlarını IP adreslerine eşler. Farklı boyuttaki ağlar için alan adı sistemine (DNS) yardımcı bir unsur olarak sunucu dosyaları çalışmaktadır. Sunucu dosyaları yerel bilgisayar yöneticisinin denetimindedir. İnternetin başlangıç zamanlarında du¨ğu¨mlere adres atamayı sağlayan bir alan adı sistemi mevcut değildi. Bu nedenden dolayı, her ağ du¨ğu¨mu¨ erişmek istediği du¨ğu¨mlerin oluşturduğu ağ eşlemini içermekte ve bu du¨ğu¨mlere kullanıcı tarafından anımsanacak adlar verilmekteydi. Sunucu dosyalarının kullanılması ile birlikte bu zorluk ortadan kaldırıldı. Ayrıca sunucu dosyaları, engelleme ve yönlendirme işlevleri için de kullanılmaktadır.
Windows Gezgini ve MacOS Bulucu gibi işletim sistemlerinin içinde varsayılan olarak kullanılan dosya yönetim araçları bilgisayarda temel du¨zeyde yapılabilecek dosya yönetim işlevlerini yaparken ileri du¨zey işlemlerin gerçekleştirilmesinde işletim sistemine dışarıdan yu¨kleme yapılması, kısaca u¨çu¨ncu¨ parti dosya yönetim araçlarının kurulması gerekmektedir.
Dosya yönetim araçlarıyla, dosya ve klasörler u¨zerinde gerçekleştirilebilecek en yaygın işlevler şunlardır:
Ayrıca dosya ve klasörler u¨zerinde
gibi ileri du¨zey işlevleri de gerçekleştiren dosya yönetim araçları bulunmaktadır.
Dosya yönetim araçları Total Commander, Filezilla, Cpanel Ve Fireftp’dir.
Total Commander : Windows Gezginine benzer bir dosya yönetim aracı olmakla birlikte, bu araçta bulunan kopyalama, tasıma ve dosyaları silme gibi basit işlevler dışında, dosyaları sıkıştırma (pack), sıkıştırılmış dosyaları açma (unpack), FTP sunucularına erişme, içeriklere göre dosyaları karşılaştırma gibi pek çok özelliğe sahip u¨cretli bir dosya yönetim aracıdır.
16 bit su¨ru¨mu¨, yalnızca Windows 3.1’de çalışmaktadır.
Total Commander programının Linux için kullanılan su¨ru¨mu¨ henu¨z mevcut değildir.
Son su¨ru¨mu¨ 8.52 olan Total Commander ile aşağıdaki işlemler yapılabilmektedir:
Gelişmiş Şifreleme Standardı’nın (Advanced Encryption Standard) kısaltması olan AES, elektronik verinin şifrelenmesi için kullanılan uluslararası bir şifreleme standardıdır. AES’te şifreleme ve şifre çözme anahtarları aynı olduğundan simetrik bir algoritmadır.
Filezilla açık kaynak kodlu u¨cretsiz bir dosya yönetim aracı olarak Genel Kamu Lisansı (GNU) ile paylaşılmaktadır. Microsoft Windows, 32 bit ve 64 bit su¨ru¨mleri olduğu gibi, Mac OS X ve Linux işletim sistemleri için de kurulum yapılabilmektedir.
Filezilla aşağıdaki özelliklere sahiptir:
cPanel web site yönetiminde kullanılmak u¨zere hazırlanan web tabanlı bir kontrol panelidir. Linux tabanlı ve lisans gerektiren u¨cretli bir uygulamadır.
cPanel linkleri aşağıdaki dört bileşenden oluşmaktadır.
FireFTP, bir Mozilla Firefox eklentisi olarak u¨cretsiz, gu¨venli ve çok platformlu FTP/SFTP istemcisidir. FTP/SFTP sunucularına kolay ve sezgisel erişim sağlayabilen bir eklentidir. FireFTP ile su¨ru¨kle bırak yöntemiyle kolayca dosya transferleri yapılabilmektedir. FireFTP bağlantı kopmalarına önlem olarak indirme ve yu¨kleme işlemlerinin kaldığı yerden devam edebilmesine olanak sağlamaktadır.