AİHM İç Tüzüğü – Madde 1 Tanımlar
Mahkeme Teşkilatı Ve İşleyişi – AİHM İç Tüzük 2019 md.2-30
Usul Ve Genel Kurallar – AİHM İç Tüzük 2019- md.31-44
1. Sözleşme’nin 33 veya 34. maddeleri uyarınca yapılan bir başvuru yazılı olarak sunulur ve başvuran veya başvuran temsilcisi tarafından imzalanır.
2. Bir başvurunun sivil toplum örgütü veya bir kişi grubu tarafından yapılması halinde, başvuru, bu örgütü veya grubu temsil etmeye yetkili kişiler tarafından imzalanır. Başvuruyu imzalayan kişinin yetkisi olup olmadığı hususunda, ilgili Daire veya Komite karar verir.
3. Başvurucuların 36. madde kapsamında temsil edilmeleri halinde, vekaletname veya yetkilendirme yazısı temsilci veya temsilciler tarafından sağlanır.
Sözleşme’nin 33. maddesi uyarınca Mahkeme’ye dava açmak isteyen Sözleşmeci bir Taraf veya Taraflar, aşağıdaki hususları içeren bir başvuruyu Yazı İşleri Müdürlüğüne gönderirler:
(a) aleyhine başvuru yapılan Sözleşmeci Devletin adı;
(b) olaylara ilişkin bir açıklama;
(c) iddia edilen Sözleşme ihlal(ler)i ve dayanaklarına ilişkin bir açıklama;
(d) Sözleşme’nin 35 § 1 maddesinde belirtilen kabul edilebilirlik kriterlerine (iç hukuk yollarının tüketilmesi ve altı aylık süre kuralı) uyulduğuna ilişkin bir açıklama;
(e) başvurunun amacı ve zarar gördüğü iddia edilen taraf veya taraflar adına Sözleşme’nin 41. maddesi uyarınca yapılan adil tazmin talebinin genel olarak belirtilmesi ve
(f) temsilci olarak atanan kişi veya kişilerin ad ve adresleri;
ve bunların yanında
(g) başvurunun amacıyla ilgili yargısal olan veya olmayan, ilgili her türlü belgenin ve özellikle kararların birer kopyası.
1. Sözleşme’nin 34. maddesine göre yapılan bir başvuru, Mahkeme başka türlü karar vermedikçe, Yazı İşleri Müdürlüğü’nün hazırladığı başvuru formu ile yapılır. Başvuru formunda, formun ilgili bölümlerinde istenen tüm bilgilerin ve aşağıdaki hususların bulunması gerekmektedir:
(a) başvurucunun adı, doğum tarihi, uyruğu, adresi, başvurucunun tüzel kişilik olması halinde ise tam ünvanı, kuruluş veya tescil tarihi, sicil numarası (eğer varsa) ve resmi adresi;
(b) eğer varsa; temsilcinin adı, mesleği, adresi, telefon ve faks numaraları ve elektronik posta adresi;
(c) başvurucunun temsil edildiği durumlarda, başvuru formunun yetki belgesi bölümünde tarih ve başvurucunun ıslak imzası olmalıdır. Aynı şekilde, temsilcinin de başvurucu adına hareket etmeyi kabul ettiğini belirtmesi bakımından başvuru formunun yetki belgesi bölümünde temsilcinin de ıslak imzası bulunmalıdır;
(d) aleyhine başvuru yapılan Sözleşmeci Devletin veya Devletlerin adı;
(e) olaylara dair özlü ve okunaklı bir açıklama;
(f) iddia edilen Sözleşme ihlal(ler)ine ve dayanaklarına dair özlü ve okunaklı bir açıklama; ve
(g) başvurucunun, Sözleşme’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen kabul edilebilirlik şartlarına uyduğunu gösteren özlü ve okunaklı bir açıklama.
2. (a) Başvuru formunun ilgili bölümlerinde belirtilmesi gereken, yukarıdaki 1. bendin (e), (f) ve (g) alt bentlerinde yazılı bilgilerin, Mahkeme’nin, başvurunun konusunu ve kapsamını başkaca bir belgeyi incelemeksizin belirlemesine yeterli düzeyde olması gerekmektedir.
(b) Bununla birlikte başvurucu; olaylara, ileri sürülen Sözleşme ihlallerine ve gerekçelerine ilişkin ayrıntılı açıklamalarını başvuru formuna ekleyerek bu bilgileri tamamlayabilir. Ancak bu bilgiler 20 sayfayı geçmemelidir.
3.1 Başvuru formu başvurucu veya başvurucunun temsilcisi tarafından imzalanmalı ve ekinde aşağıdaki belgeler yer almalıdır:
(a) şikayetçi olunan konular, yargısal veya başka nitelikteki karar veya işlemlere ilişkin belgelerin örnekleri;
(b) başvurucunun, Sözleşme’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında gösterildiği şekilde, iç hukuk yollarını tükettiği ve altı aylık süre kuralına uyduğunu gösteren belge ve kararların örnekleri;
(c) varsa, başka uluslararası soruşturma veya çözüm yollarına ilişkin belgelerin örnekleri;
(d) başvurucunun madde 47.§ 1 (a) hükmü uyarınca tüzel bir kişilik olması halinde, başvuruyu yapan tüzel kişinin yetkilisi veya temsilcisi olduğunu gösteren belge veya belgeler;
3.2 Başvuruyu destekleyici belgelerin tarih sırasına göre listeli, birbirini takip eder şekilde numaralandırılmış ve ayırt edilebilir olması gerekir.
4. Kimliğinin açıklanmasını istemeyen başvurucu, bu hususu belirtmeli ve Mahkeme önündeki yargılamanın aleniliği ilkesinden ayrılmayı haklı kılabilecek sebepleri bildirmelidir. Mahkeme, kimliğin saklı tutulmasına talep üzerine karar verebileceği gibi kendiliğinden de karar verebilir.
5.1 Bu maddenin 1, 2 ve 3. fıkralarında belirtilen kurallara uyulmaması halinde başvuru Mahkeme tarafından incelenmez, meğerki;
(a) başvurucu bu kurallara uymamasına ilişkin tatminkar bir açıklama yapmış olsun;
(b) başvuru geçici tedbir istemine ilişkin olsun;
(c) Mahkeme kendiliğinden veya talep üzerine farklı bir karar vermiş olsun.
5.2. Mahkeme her halükarda başvurucudan her hangi bir şekil ve içerikteki bilgi veya belgeyi belli bir süre içinde sunmasını isteyebilir.
6. (a) Sözleşmenin 35. maddesinin 1. fıkrası anlamında başvuru tarihi, işbu maddede belirlenen şartlara uygun içerikteki başvuru formunun Mahkeme’ye gönderildiği tarihtir. Postane damgası gönderme tarihi olarak kabul edilir.
(b) Mahkeme, haklı neden varsa farklı bir tarihi de başvuru tarihi olarak kabul edebilir.
7. Başvurucu adres değişikliklerini ve başvuruyla ilgili koşullardaki her türlü değişikliği Mahkeme’ye bildirmek zorundadır.
1. Sözleşme’nin 33. maddesine göre bir başvuru söz konusu ise, davayı görmek üzere oluşturulan Daire, içinden bir veya birden fazla yargıcı Raportör Yargıç(lar) olarak, ilgili Sözleşmeci Tarafların yazılı cevaplarını aldıktan sonra, kabul edilebilirlikle ilgili bir rapor sunmak üzere görevlendirir.
2. Raportör Yargıç(lar), Daire’nin ve Daire Başkanı’nın görevini yerine getirmesi için yardımcı olabilecek raporları, taslakları ve diğer belgeleri diğer sunar.
1. Aksine karar verilmesini gerektirecek özel bir durum olmadığı müddetçe, bir başvurucunun bizzat kendi sunduğu evrak üzerinden yapılacak incelemede, başvurunun kabul edilemez olduğu veya başvurunun kayda alınmaması gereği açıkça anlaşılıyorsa, bu başvuru tek yargıçlı oluşum tarafından görülür.
2. Madde 53 § 2 hükmüne göre görev icra eden bir Komite veya Daire tarafından incelenmesi gereken, Sözleşme’nin 34. maddesine göre yapılmış bir başvuru varsa, davanın düştüğü Bölüm’ün Başkanı, başvuruyu incelemek üzere bir Raportör Yargıç tayin eder.
3. Raportör Yargıçlar başvuruları inceleyerek,
(a) olaylara dayanan bilgi, belge veya ilgili olduğunu düşündükleri materyalleri, belirli bir süre içinde sunmalarını taraflardan isteyebilirler;
(b) davanın bir Daire ya da Komite tarafından görülmesine ilişkin Bölüm Başkanı kararı saklı kalmak kaydıyla, başvurunun tek yargıçlı oluşum, Komite ya da Daire tarafından görülüp görülmeyeceğine karar verirler;
(c) Daireye, Komiteye veya ilgili Başkana görevlerini yaparken yardımcı olabilecek raporları, taslakları ve diğer belgeleri sunarlar.
Sözleşme’nin 30. veya 43. maddelerine göre bir dava Büyük Daire’ye geldiğinde, Büyük Daire Başkanı, Büyük Dairenin bir üyesini veya devletlerarası başvuru halinde, bir veya birden fazla üyesini Raportör Yargıç(lar) olarak görevlendirir.
Not: Eylül 2019 tarihli İngilizce ( Rules of the Court ) metinden alınarak tercüme edilmiştir.