Son yıllarda dijital baskı teknolojisinin hızla gelişmesiyle, daha önceden kullanılan analog baskı yöntemleri de tarihe karışmaya başladı. Tekstil kumaşlarına desen ve renk vermek için daha önceden serigrafi, boyama, özel yıkama ve eskitme, lazer işleme, nakış veya aplike gibi yöntemler kullanılırken, süblimasyon baskı ile çok daha fazla uygulama, çok daha kolay yöntemlerle, daha az adetli ve kısa sürelerde yapılır hale geldi. Böylelikle tüm hazır giyim, döşemelik kumaş, promosyon ürünleri, spor giyim ürünleri, bayrak, kumaş tabanlı reklam ürünleri gibi uygulamalarda istenilen görselin kolayca baskı yapılması sağlandı. Üstelik çok geniş bir renk gamı ve fotografik baskı kalitesi ile.
Ancak, süblimasyon baskı üretimine başlayarak yeni iş olanakları yaratmak ve daha karlı üretimler elde etmek isteyenler için dikkat edilmesi gereken birçok nokta var. Biz de süblimasyon baskının üreticiye sunduğu olanaklardan maksimum yararlanabilmek ve nihai üründe en yüksek kaliteyi elde etmek için, baskı makinesinden RIP programına kadar tüm merak edilenleri derledik.
Süblimasyon baskı nedir?
Süblimasyon baskıyı kısaca kumaş üzerine herhangi bir tasarımın transfer edilerek basılması yöntemi diyebiliriz. Süblimasyon baskıyı diğer analog yöntemlerden ayıran en önemli özelliği ise, elde elden baskının neredeyse fotoğraf kalitesinde olması ve bu kalitenin oldukça kolayca elde edilmesi. Tek ihtiyacınız olan baskı yapacağınız kumaş, transfer kağıdı ve boya.
Baskının işleyişi ise tamamen “süblime” olarak bilinen bir süreci kapsıyor. Süblime süreci, kimyasal olarak katı bir maddenin, sıvılaşmadan direkt gaz forma dönüşmesidir. Dolayısıyla süblimasyon baskıda da süreç, mürekkebin içinde mikroskobik boyutta yer alan katı partiküllerin, özel transfer baskı makinesi ile kaplamalı özel transfer kağıdına aktarılmasıyla devam eder. Daha sonra bu kağıt kumaşın üzerine konularak ısı ile preslendiğinde, mürekkebin içerisindeki katı partiküller direkt gaz haline dönüşerek kumaşa transfer edilir. Bunun için de ısı ile basıncın uygulanması, döner kalender ya da özel koruyucu kağıt kullanılır. Bu işlemin yapılabilmesi için boyanın sadece polimere yani sentetik üzerine işlenmesi gerekir. Dolayısıyla %100 pamuklu kumaşlar gibi doğal liflere sahip yüzeylere süblimasyon baskı yapılamaz. Sadece polyester tabanlı kumaşlar süblimasyon baskı için uygundur.
Transfer baskı makineleri
Baskı makinesi, süblimasyon baskı sürecinin sadece bir adımı. Baskıdan sonra, görselin kumaşa transferi için, ısı ile presleme ekipmanı gereklidir.
Bilindiği üzere, piyasada çok farklı özellikler ve avantajlar sunan transfer baskı makineleri mevcut. Ancak en önemlisi yapılacak baskı uygulamasının gereksinimlerine göre makine yatırımı yapmaktır. Örneğin az adetli ve parça baskılar için küçük format baskı makineleri yeterli olacakken, döşemelik kumaş, geniş format reklam ve display uygulama ürünleri için veya yüksek hacimli üretimler için geniş format baskı makineleri daha idealdir.
Doğru makineye karar vermek için, makine üreticilerinin sunduğu özel teknolojiler büyük önem taşıyor. Makinenin kullandığı yazılımın, boya tüketimini kontrol ederek tüketimi optimum düzeyde tutması; yazılımın doğru renklerin elde edilmesi için en iyi renk yönetim metotlarını sunması; baskı rulosunun kaymasını önlemek için makinenin ek kontrol mekanizmalarına sahip olması; makinenin baskı operatörüne minimum ihtiyaç duyacak otomatik özelliklere sahip olarak, kullanıcı hatasından kaynaklı kaliteyi etkileyen olumsuz durumları minimize edecek otomatik kontrol sistemlerine sahip olması bu özellikler arasında sayılabilir.
Isı presleri
En doğru ısı preslerini seçmek, baskı makinesi kadar önem taşıyor. Isı presinin, baskı makinesinin maksimum baskı ebadından biraz daha geniş olması her zaman bir avantaj olacaktır. İleriki süreçte talebin artması ve siparişlerin çoğalması ile daha geniş ebat baskı makinesi tercih ettiğinizde, mevcut ısı presinin kullanılması uzun vadede daha karlı olacaktır.
Isı presinin ebadının yanı sıra, en çok önem taşıyan konu elbette kalite. Süblimasyon baskının kalitesi, işlem süresi, sıcaklık derecesi ve basınç ayarları ile doğrudan ilgilidir. Presin kumaş üzerinde tutarlı ve yüksek kaliteli sonuçlar sunması büyük önem taşır. Makinenin kurulumundan hemen sonra, malzemeniz için en uygun basınç ve sıcaklık değerlerinin ne olduğunu test ettikten sonra siparişlerin yapılması tavsiye edilir. Böylece sonraki süreçte hem zamandan hem de maliyetten tasarruf edebilir, boşa gidecek malzeme kullanımını da en aza indirebilir ve daha fazla verimlilik elde edebilirsiniz.
Transfer baskı kağıdı
Yukarıda da bahsedildiği üzere, baskının yapılacağı transfer kağıdının kalitesi de ürünün görsel kalitesini etkileyecek en önemli unsurlardan biri. Özel olarak kaplanmış kağıtlar kullanılarak, tüm kumaşlara yüksek kalitede baskılar yapmak mümkün.
Burada en önemli nokta, transfer kağıdının kaplamasının sunduğu özellikler. Piyasada genelde mürekkep maliyetleri oldukça yüksek olduğu için, baskı üreticileri ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Piyasada bulunan kaplamasız herhangi bir kağıda yapılacak baskılarda mürekkebin yüzde 50’sinden fazlası kağıtta kalır. Özel formüle sahip kaplamalı kağıtlar tercih edildiği zaman mürekkebin yüzde 90’ı kumaşa aktarılarak nihai ürünün baskısında oldukça yüksek kalitede çıktılar elde edilebilir.
Ayrıca, transfer kağıdı kullanırken en çok dikkat edilmesi gereken noktalardan bir diğeri de kağıdın mürekkep emilimidir. Normal şartlarda, mürekkep kağıda basılınca mürekkebin kuruması ve kağıdın o mürekkebi emmesi gerekir. Kağıt bu emilimi yapınca kumaşa transfer edilmez ve mürekkepte bir kayıp gerçekleşir. Kaplamalı kağıtlarda ise mürekkebin çok hızlı kuruması sağlanarak mürekkepte kayıp yaşanmaz ve verimlilikte önemli ölçüde avantaj elde edilir.
Mürekkepler
Süblimasyon boyalar, standart inkjet boyalarından farklıdır; birçoğu kartuşlarda ya da büyük litrelik boya şişelerinde bulunur. Makinenizden en iyi verimi alabilmeniz için makine tedarikçinizin size sunacağı boyaları ya da makinenizin baskı kafasına uygun yüksek kaliteli boyaların kullanılması gerekir. Ayrıca, süblimasyon boyasının en verimli şekilde ve sorunsuz kullanımı için, makine, RIP programları ve renk profillerinin doğru kullanılması gerekir.
Süblimasyon baskıda kullanacağınız boyaların makinenin baskı kafasına uyumlu olması birinci şarttır. Daha sonra, kafa tıkanmasına yol açmayacak şekilde yumuşak boya akışı elde edilmesi önemlidir. Bu yüzden partikül ebatlarının uygun ölçülerde olması gerekir. Böylelikle, kafadan püskürtülen boya gölgelenme ya da taşma gibi problemlere yol açmaz. Öte yandan, boyanın hızlı kuruma süresi, geniş renk gam sunması, zararlı bileşenler içermeyen ve çevre dostu özelliklere sahip olması da son derece önem taşır.
Süblimasyon baskıda kullanılan boya süblimasyon mürekkepleri, pigment mürekkeplere kıyasla daha canlı renklerin elde edilmesini sağlar ve istenilen yüzeye uygulanabilir. Kullanımı tamamen güvenli, çevreci ve insan sağlığına zararsızdır.
RIP Programları ve Renk Yönetimi
Süblimasyon baskının, geleneksel metotlara kıyasla sunduğu en büyük kolaylıklardan biri çok geniş renk gamı ve istenilen desenin kumaşa basılabilme imkanıdır. Ancak süblimasyon baskıya yeni başlayacak olan baskı üreticileri, ilk etapta makine, boya ve kağıt ürünlerini kapsamlıca araştırırken genelde doğru yazılım seçimi ihmal edilir. Oysaki tüm dijital baskı teknolojilerinde olduğu gibi, baskıda doğru rengin elde edilmesi ve renk tutarlılığının sağlanması doğru renk yönetimi ile olur.
Dijital baskıda monitörde görülen renk ile baskı sonucunda elde edilen renkler makineye ve monitöre göre değişebilir. Bu noktada doğru renk yönetiminin yapılması çoğu durumda hayati önem taşır. Dolayısıyla süblimasyon baskıda renk yönetiminin doğru yapılması için doğru makine ve uyumlu boya seçilmeli, ancak doğru RIP yazılımının seçilmesi için de yazılım paketinin sunacağı özellikler ve işlevler araştırılmalıdır.
Çevresel etkileri
Süblimasyon baskının en büyük avantajlarından biri de hem çevreye hem de baskı ortamına ve operatöre güvenli bir seçenek sunmasıdır. Tekstil baskı süreçleri içerisinde en zararsız, en çevre dostu ve sürdürülebilir bir yöntem olan süblimasyon baskı, üstelik atık üretmez. Çünkü baskı süreci, katı partiküllerin direkt gaz formuna dönüşmesi ile gerçekleştiği için, gereksiz su kullanımına ihtiyaç yoktur. Çok yüksek miktarlarda su kullanılan serigrafi gibi geleneksel metotlarla karşılaştırıldığında, hem atık su oranını sıfıra indirir, hem de daha düşük maliyetli bir baskı süreci sunar.
Çalışma koşulları
Süblimasyon baskı sürecinde tek dikkat edilmesi gereken nokta, çalışanın ısı presi ile temas etmemesidir. Bunun dışında, baskı ve pres aşamasında ortama salınan insan sağlığına zararlı gaz yayılımı gibi bir durum söz konusu değildir.