İlk derece mahkemesi tarafından verilen kararın, bir üst mahkemeye başvurmak suretiyle esas ve usul açısından incelenmesi istinaf olarak ifade edilir. İnceleme, Bölge Adliye Mahkemesi ya da Bölge İdare Mahkemesi eliyle gerçekleştirilir. Bölge Adliye Mahkemesi; ilk derece hukuk ve ceza mahkemelerince verilen kararların incelenmesinde, Bölge idare mahkemesi ise idare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların incelenmesinde görevli kılınmıştır. Temyiz mercii ile ilk derece mahkemeleri arasında ikinci derecede bulunan istinaf mahkemesi ne müracaat etmeksizin temyiz yoluna gidilebilmesi söz konusu değildir. Ancak bu noktada istisna davalar mevcuttur.
“İstinaf mahkemesi nedir?” sorusunun net bir biçimde kavranabilmesi için evvela ilk derece mahkemeleri ve temyiz merciini bilmek isabetli olacaktır. İlk derece mahkemeleri örnek olarak:
Bölge Adliye Mahkemeleri ve Bölge İdare Mahkemelerini ifade eden istinaf mahkemeleleri ile Yargıtay’ın iş yükü azaltılmıştır. 5235 Sayılı Adli yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ile istinaf mahkemelerinin görevleri ve bakabileceği davalar düzenleme altına alınmıştır.
Türk Hukuk Sisteminde ikinci yargılama mercii olan istinaf mahkemeleri , ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kararları usul ve esas yönünden inceler. Gerçekleştirilen inceleme neticesinde ilk derece mahkemesi kararını bozma yetkisine haizdir. Aynı zamanda Bölge Adliye Mahkemeleri yerel mahkeme kararını bozmasının ardından yeniden karar delil toplama ve karar verme yetkisine de sahiptir. Bu itibarla istinaf davanın tarafları açısından son derece mühim bir kanun yoludur. İstinaf mahkemesi, kararı bozup geri gönderirse yargılama sürecine ilk derece mahkemesinde yeniden başlanır. Yine istinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararını kaldırarak dosyayı tekrar açabilir, delil toplayabilir, duruşma yapabilir ve esas hakkında yeniden karar verebilir.
İlk derece mahkemeleri eliyle verilen kararların, bir üst mahkeme mercii olan istinaf mahkemeleri nde değerlendirilmesi ve denetlenmesi ile birlikte bir ikinci karar elde edilir. İstinaf mahkemeleri, ilk derece mahmelerinin verdiği son kararı esas alarak incelemesini yapar. İstinaf mahkemesi süreci ve süresi her bir somut olayda farklılık arz eder. Bu itibarla istinaf mahkemesi süresine ilişkin net bir tarih ifade etmek yanıltıcı olacaktır. İstinaf mahkemesi sürecine etki eden hususlar; iş yükü, tanıkların durumu, posta işlemleri, bilirkişi raporları ve sair hususlar sıralanabilir. Tüm bu hususlar istinaf mahkemesi süresine doğrudan etki etmektedir.
Bölge Adliye Mahkemesinin asli görevi; ceza ve hukuk ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kararlara karşı gerçekleştirilen istinaf müracaatını değerlendirerek karara bağlamaktır. Hukuk ve ceza istinaf incelemesi olmak kaydıyla iki ayrımda incelenen Bölge Adliye Mahkemelerinin istinaf incelemeleri, takip eden iki başlık altında ifade edilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemeleri, istinaf kanun yolu nun karar mercii olup söz konusu mahkemelerdeki hukuk Dairelerinin görevleri 5235 Sayılı Kanun md.36 ile düzenlenmiştir. Buna göre, hukuk dairelerinin görevleri şu şekilde sıralanabilir:
Bölge Adliye Mahkemelerinde Ceza Dairelerinin görevleri, 5235 sayılı Kanun’un 37. Maddesi ile düzenleme alanı bulmuştur. Buna göre, ceza dairelerinin görevleri şu şekildedir:
Hukuk mahkemeleri ve ceza mahkemeleri açısından farklılık teşkil eden istinaf süreleri ; hukuk mahkemeleri için iki hafta olup söz konusu süre, ilk derece mahkeme kararının usulüne uygun biçimde tebliğ veya tefhim olunması ile birlikte başlar. Ceza mahkemeleri içinse yedi günlük süre bulunmakta olup bu süre hükmün tefhimi ile şayet hüküm tefhim edilememişse tebliği ile birlikte başlar. Ceza ve Hukuk Mahkemelerinde istinaf süresinin tefhim yani yüze karşı kararın okunması suretiyle başlaması durumu söz konusu ise istinaf kanun yoluna başvurmak isteyen tarafın süre tutum dilekçesi vermesi gerekmektedir. Süre Tutum Dilekçesi Örneğine buradan ulaşabilirsiniz.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu md.342 ile istinaf dilekçesi muhteviyatında yer alması gereken unsurlar düzenleme altına alınmıştır. İstinaf dilekçesi, aşağıda ifade edilen unsurları haiz olmalıdır:
Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Bilgiç Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.
(Avukatlık Kanunu uyarınca ücretsiz danışmanlık ve bilgi verme hizmetimiz bulunmamaktadır.)
0553 351 62 23
Avukat Ezgi Merve SAPMAZ
BİLGİÇ HUKUK BÜROSU
Bu metinden kısmen alıntı yapılması yahut metnin farklı bir mecrada paylaşılması durumunda alıntı yapılan yahut paylaşılan yazıya aşağıdaki ibareler eklenmelidir.
”Yukarıdaki makalenin tüm hakları Avukat Ezgi Merve SAPMAZ’e aittir ve makale, yazarı tarafından Bilgiç Hukuk Bürosu (www.bilgichukuk.com) sayfasında yayınlanmıştır.”
İstinaf, bölge adliye mahkemesi veya bölge idare mahkemesi adı verilen ikinci derece mahkemelerinin, ilk derece mahkemelerinin kararını inceledikleri kanun yolu demektir.
İstinaf mahkemeleri, ilk derece mahkemelerince verilen kesin nitelikte olmayan kararları usul ve esas yönünden inceler ve denetler.
Hukuk mahkemelerinde istinafa cevap süresi, istinaf dilekçesinin tebliğinden itibaren 2 haftadır. Ceza mahkemelerinde ise istinafa cevap süresi, istinaf dilekçesinin tebliğinden itibaren 7 gündür.
İstinafa giden dosyaların ne kadar sürede sonuçlanacağını söylemek mümkün değildir. Zira dava dosyasındaki kişi sayısı, belgelerin ayrıntıları, toplanacak belgelerin yoğunluğu vs şeklindeki hususlar bu süreyi belirleyecektir.
Hem ceza mahkemelerinde hem de hukuk mahkemelerinde tarafların istinaf kanun yoluna başvurmaları halinde istinaf mahkemesinde karar verilene kadar istinaftan feragat etmeleri mümkündür.