Engelli annesi erken emekli olmak ve annelere sağlanan bu fırsattan yararlanabilmek için aranılan bazı şartlara uyum sağlaması gerekir. Ağır engelli ve bakıma muhtaç çocuk sahibi olan sigortalı annelerin yararlandığı erken emeklilik şartları yasalarda yapılan düzenlemeler ile daha erkene çekilmiştir. Yeni hesaplamalara göre engelli annesi erken emeklilik prim gün sayısı 4/1 oranında indirilmiştir.
Engelli çocuk annelerine sağlanan erken emeklilik fırsatından yararlanmak isteyen sigortalı annelerin çocuğunun engel durumunu gösteren belgeyi temin ederek başvuruda bulunması gerekir. Devletimiz tarafından engelli bireylere her alanda destek sağlanırken Engelli Destek Programı kapsamında 300 projenin yaşama geçirilmesi beklenmektedir.
Engelli bireylerin iş bulmalarını kolaylaştırmak için engelli iş koçluğu modeli kurulurken istihdama daha fazla katılımı gerçekleştirmek adına 1 milyar lira destek sağlanacaktır. Devletimiz Engelli bireyler için farkındalıklarını artırırken bakıma muhtaç engelli çocuk annelerine erken emeklilik kapılarını açmaktadır.
Çalışan anneler engelli çocuklarına daha iyi bakabilmek ve onların yanında olmak için erken emekli olma şansına sahip olacaklardır. Engelli annelerinin çocuklarını başkasına emanet ederek çalışmaya devam etmesi oldukça güçlük yaşamalarına sebebiyet verir. Engelli çocuğuna daha yakın olmak ve onun bakımını üstlenmek her annenin isteği ve arzusudur.
Bütün bunlar göz önünde bulundurulursa erken emeklilik annelere sağlanan önemli bir fırsat ve müjde olmaktadır. 5510 sayılı kanun ile sosyal güvenlik sisteminde yeni yapılan düzenlemeler engelli annelerine müjde vermektedir.
Sosyal güvenlik sisteminde yeni yapılan düzenlemeler;
Engelli çocuğu olan anneye erken emeklilik için tanınan haktan yararlanmak için bazı şartlar gerekmektedir. Gereken şartlara uyum sağlayan annelerin başvurularını Sosyal Güvenlik Kurumlarına yapmaları gerekir. Yapıla yeni düzenlemeler ile engelli çocuk sahibi annelerin erken emekliliklerinde aranan şartlar şunlardır;
Başkasının bakımına muhtaç olarak yaşamını sürdürmek zorunda olan engelli çocuk sahibi annelere sağlanan imkândan ayrıca;
1 Ekim 2008 tarihinden sonrasını kapsayan çalışma süreleri dahilinde annelerin çalıştıkları 1 gün 1,25 gün olarak hesaplanmaktadır. Bu duruma 10 yıl çalışma süresi bulunan annelerin çalıştıkları yıl sayısı 12,5 olarak hesaplanmaktadır. 1 Ekim 2008 tarihinden sonra çalışılmış olan her yıla 90 günlük primler eklenmekte ve hesaplamalar yapılmaktadır.
1 Ekim 2008 öncesi sigorta sürelerinin bir katkısı olmamakla birlikte 1 Ekim 2008 tarihi sonrasında çalışan sigortalı annelerin primlerine 360 gün için 90 gün prim eklenmekte ayrıca bu süreler yaş haddinden de düşülmektedir. Böylece 51 yaşında emekli olması beklenen 10 yıl çalışmış olan annenin emeklilik yaşı 48’e inmiş olacaktır.
Engelli çocukların annelerine verilen erken emeklilik hakkı babalar için geçerli değildir. Aynı şartlarda bulunan engelli çocuğu olan babaya erken emeklilik fırsatı verilmemiştir. Sadece annelere sağlanan ayrıcalıktan yararlanmak için çocuğun engel durumunu gösteren rapora ihtiyaç varır. Engelli çocuk sahibi anneler çocuğunun sürekli bakıma muhtaç olduğunu gösteren raporu almaları ve bir an önce müracaat etmeleri kendilerine avantaj sağlayacaktır.
Raporun geç alınması işlemlerin yapılmasını geciktirerek erken emekli olunacak yılları olumsuz olarak etkilemektedir. Çocuğunu kurumlara bırakan ya da terk eden anneler erken emeklilik hakkından yararlanamazlar ancak engelli çocuğu evlat edinin annelerin erken emeklilikten yararlanma hakkı bulunur.
Engelli vatandaşlara sağlanan maddi olanakları şu şekildedir;
%70 ve üzeri oranında engeli bulunan vatandaşların aldıkları maaşlar daha yüksek olmaktadır.
Muhtaç Aylığı: Muhtaç aylığı 18 yaş altında annesi ve babası olmayan çocuklar ile %40 üzerinde engelli bulunan vatandaşlara Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir.
Muhtaç aylığından yararlanmak için gereken şartlar şunlardır:
Engelli vatandaşlar için sağlanan vergi indirim ve muafiyetleri hakları bulunmaktadır. Bu hakları şu şekildedir;
Engelli vatandaşların tüm kamu ve özel yardımlardan yararlanmalarını kolaylaştırmak adına verilen engelli kimlik kartı hakları bulunmaktadır.
1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girmiş ve sosyal güvenlik mevzuatına önemli yenilikler getirmiş olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında engelli çocuklara bakan annelerin emeklilik koşullarında avantaj sağlanıyor. Buna göre başkasının bakımına muhtaç olacak şekilde ağır engelli çocuğu bulunan anneler için erkek emeklilik koşulları sağlanıyor. Kanun kapsamında ağır engelli çocuk annesi olarak 4A SSK, 4B Bağkur ya da 4C Emekli Sandığı olarak çalışanlar veya isteğe bağlı sigortası olanlara erken emeklilik imkânı tanınıyor.
Ağır engelli durumda çocuğu olan annelerin sigorta kapsamında geçen hizmetlerine, dörtte bir oranında süre ilavesi yapılıyor. İlave süre kapsamında hem emekli aylığı artıyor hem de yaş haddi indiriminden yararlanmak mümkün oluyor. Emeklilik başvurusu yapıldığı tarih itibariyle toplamda 6500 prim günü bulunan bir anne, ağır engelli raporu nun alınmasından sonra beş yıl, yani 1600 gün çalışması halinde prim günlerine 400 gün ilave yapılıyor ve emekli aylığı da böylece 6500 gün yerine 6900 gün üzerinden bağlanmaktadır. Emeklilik yaşından da 400 gün indirim yapılıyor ve böylece normal emeklilik yaşı kapsamında 400 gün daha erken emekli olmaktadırlar.
Ağır engelli çocuğu olan anne aynı zamanda fiili hizmet süresi zammı kapsamında olan bir işte çalışmaktaysa, örnek olarak asker ya da polis ise bu durumda da engelli çocuğundan ötürü, aynı zamanda da mesleğindeki yıpranma payı yüzünden daha erken emekli olabilmektedir. Bu söz konusu haktan faydalanmak için çocuğun başkasının muhtaç olması gerekiyor ve bu durumun da ağır engelli olunduğuna dair ilgili sağlık kurulundan rapor alınarak ibraz edilmesi gerekiyor. Ne kadar sürede emekli olunacağının hesaplamasında ise rapor tarihi belirleyici özellik taşıyor. Çocuğun ağır engelli olmasına yönelik rapor almak isteyen anneler, bu bakımdan en son çalışma yaptıkları sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine başvuru yapmalıdırlar. Hastaneye sevk işlemleri de bu birimler tarafından gerçekleştiriliyor.
Birden fazla ağır engelli çocuğu olanlar için de ayrı ayrı rapor alınabiliyor. Rapor için başvuru yapılan tarih kapsamında aktif olarak çalışma şartı da aranmıyor. Ağır engelli çocuğu olan annelerin 1 Ekim 2008 tarihinden sonraki hizmet sürelerinde ya da isteğe bağlı sigorta prim ödemeleri esas alınıyor. Bu tarihten önceki hizmetler için ise erken emeklilik hakkı uygulanmıyor.
Çalışıyorken rapor almış olan anne rapor tarihinden, çocuğun engelli olduğuna yönelik önceden raporu olan anneler ise işe giriş tarihinden itibaren erken emeklilik imkânından yararlanabilir. Toplam sürede hizmete ilave edilecek ve emeklilik yaş haddinden indirime geçilen süre, engelli çocuğun yaşamış olduğu süre kapsamında geçen çalışmalar esas alınarak belirlenmektedir. Çocuğun vefat tarihinden sonra ise anneye ilave bir hizmet sağlanmıyor.
Ayrıca kendisi ya da eşi ile birlikte evlat edinilen çocuğun ağır engelli olması halinde anneler yine erken emeklilik hakkından yararlanabiliyorlar. Bu durumda erken emeklilik hesabı yapılırken evlat edinme tarihleri dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda ister öz ister evlat edinilmiş olsun çocuklarının kendi ikametlerinde olan anneler sözü edilen şartlar kapsamında erken emeklilik hakkından yararlanıyorlar. Ancak çocuklarının hastanede ya da bakım merkezlerinde olmaları halinde bu imkândan yararlanamıyorlar.