İş akdi fesih edilen işçilerin en fazla araştırdığı konular arasında, iş iade dava süreci nasıl işler? Konusu yer almaktadır. İş iade dava açma yetkisi, haklı bir neden olmaksızın iş akdi feshedilen işçiye verilmiştir. Bu sayede işçilerin hakların güvence altına alınmıştır. İş iade davasının tarafları, işverenler, işveren temsilcileri, işçiler ve işçi sendikalarıdır.
İş iade davasının açılabilmesi için, işverenin haksız denenden, bildirimde bulunmadan, tek taraflı olarak iş akdinin feshi ile işçinin işten uzaklaştırılmış olması gerekir. Bu durumda bulunan işçi, iş mahkemesine yazılı olarak başvuruda bulunarak işe iadesini ister. İşçinin başvurusunun kabulü ile işe iade davası süreci başlar.
İçindekiler
İşveren tarafından haklı bir neden ortaya konulmadan, iş sözleşmesinin işveren tarafından tek taraflı feshedilerek, işçinin işten uzaklaştırılması durumunda, yasal yollardan hakkını aramak ve işe iadesini talebine ilişkin, işveren aleyhine açılan dava işe iade davasının konusunu oluşturur. İşe iade davasından bahsedilebilmesi için, mahkemenin işçinin bu yönde talebine ilişkin dava dilekçesini kabul etmesi gerekir.
İşe iade davası İş Kanunu hükümleri çerçevesinde ele alınan bir dava türüdür. İşçi ve işveren arasında gerçekleşen iş sözleşmesi taraflara bazı borçlar ve haklar yükler. Sözleşmeden doğan hakların ihlali ve sorumlulukların yerine getirilmemesi durumunda, diğer tarafın doğacak haklarına ilişkin yasal yollara başvurması, Anayasal bir güvencedir.
Haksız bir nedenle işten çıkartılan işçi, iş sözleşmesine ve İş Kanunu’na dayanarak yasal yollara başvurarak hakkını arar. Haksız nedenle işten uzaklaştırılan işçi, işe iade davası açarak, kanunların yaptırım gücünü kullanır.
İşe iade davası sonuçları bakımından, işçinin lehine işe iadesi yönünde karar verebilir. Ancak bu durum işveren aleyhine katı kurallara bağlanamaz. İşveren mahkeme kararına karşı itiraz yollarına başvurabilir veya karara direnebilir. Bu durumda işverene tazminat gibi bazı hukuki yaptırımlar öngörülür.
İşe iade davası ve diğer işçi, işveren uzlaşmazlıkları 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir.
Düzenlemiştir. İş sözleşmesi sonlandırılarak işçinin işten çıkartılması durumunda, işveren buna ilişkin haklı bir neden sunmalıdır. İşten çıkarılma sebebi usul olarak işçiye yazılı olarak veya diğer tebliğ yolları ile bildirir. İşveren tarafından sunulan sebep geçerli bir neden ortaya koymadığı durumlarda, işçi keyfiyeti işverene yazılı olarak bildirir.
Buna rağmen işçinin işten çıkartılması durumunda, işçi yasal yollara başvurarak İş Mahkemesi’ne işe iade davası açar. Geçerli bir sebebe dayansa bile, işçinin iş akdinin feshine ilişkin yazılı bildirimde bulunulmadığı durumlarda da, işe iade davası açılır. İşverenin iş akdinin feshin, işçiye yazılı olarak bildirmemesi, yasal olarak işe iade için haklı bir sebeptir.
Kanun koyucu işçilerin iş güvencesinden faydalanarak, işe iade davası açabilme şartlarına düzenlemiştir.
İşten çıkartılan işçinin, işe iade davası açabilmesi için;
Koşulların yerine getirilmesi gerekir. Anılan haklı sebebin sınırları yasalarla belirlenmiş olup, haklı sebebin kabul edilebilmesi için, davaya konu teşkil edecek şekilde mahkeme kararı gerekir.
İşçi, iş sözleşmesinin feshi durumunda, işveren tarafından kendisine sunulan haklı sebepleri, İş Kanunu’na dayanarak haklı bir sebep olarak görmezse, iş sözleşmesinin fesih işlemine itirazda bulunabilir. Fesih itiraz süresi, fesih işleminin işçiye tebliğ edilmesinden itibaren başlayan 1 aylık süredir. Bu süre içerisinde işe iade işlemleri için, öncelikle arabuluculuk yoluna başvurur.
Arabuluculuk yargılama süreç olmamakla birlikte, sonuçları bakımından yasal sonuçlar doğurur. Arabuluculuk sistemine rağmen uzlaşma sağlanamadığı durumlarda, bu durumu belirtir tutanağın imza tarihinden itibaren 2 hafta içinde İşçi Mahkemesine başvurur. İş akdinin feshinin iptaline ilişkin mahkeme kararı alınması gerekir. Aksi durumda fesih işlemi geçerli hale gelir.
4857 sayıl İş Kanunu ’nun 2. Maddesinde, kimlerin işçi sayılacağını ayrıntılı olarak belirtmiştir. Bir iş yerinde sözleşmeye dayanarak çalışan gerçek kişiler, yasal olarak işçi sayılırlar. İş akdine dayanarak bir iş kolunda çalışan işçiler, işe iade davası açmaya yetkili kişiler.
İş akdi düzenlenen tüzel kişilerin, bu yönde talepleri olamaz. İş yerinin bütünü sevk ve idare eden işveren yardımcısı, işveren vekili, işçileri işten çıkarma ve işe alma yetkisine sahip kişiler, işe iade davası açamaz. Ancak oluşan uzlaşmazlıklara göre kanun yollarına başvurma yetileri vardır.
İş sözleşmesinin fesih işlemi usul olarak işveren tarafından, işçiye tebliğ yolu ile yerine getirilir. Aynı iş kolunda işçi ve çalışan konumunda bulunan çalışanlar, iş sözleşmesinin feshi işlemini yerine getiremezler. Bu durumda fesih işlemi geçersizdir. İşveren tarafından bu hususlar belirtilere yetkilendirilmiş, işveren vekili veya yardımcıları, işveren adına fesih işlemini yerine getirebilirler.
İşçi- işveren uyuşmazlıkları İş Kanunu’nu ile düzenlenmiştir. İşe iade davaları ve İş Kanunu tarafından belirtilen diğer davalar ve uzlaşmazlıklar iş mahkemelerinde görülür. İş mahkemelerinin bulunduğu yerlerde, asliye hukuk mahkemeleri iş davalarını, iş mahkemeleri sıfatı ile görür ve karara bağlar. İş davalarına yetkili kılınan mahkemeler, davaya konu işyerinin bağlı bulunduğu yer mahkemesidir.
İşe iade dava süreci öncesinde arabuluculuk yöntemi ile çözüme kavuşturulur. Bu süreç en fazla 28 gün olarak belirlenir. Süreç sonucunda uzlaşma sağlanamazsa, ilgili mahkemede dava süreci başlar. İşçi veya vekili tarafından sunulan dava dilekçesi ve toplanan deliller kapsamında ilgili mahkeme resen kararı değerlendirir.
Mahkeme başvuru süreci uzlaşma sürecinden sonra işleyen 2 haftalık süredir. Bu süre işçi hak düşürücü süre olarak işler ve bu süre içerisinde başvuruda bulunulmadığı takdirde, davacının hakları düşer. Kabul edilen işe iade davaları, öncelikli görülen davalardandır. Dava süreci dosyanın kapsamına ve sunulan delillerin yeterli görülmesine bağlı olarak, 4 ile 12 ay sürer.