Memur toplu sözleşme ödeneği , 375 Sayılı KHK’nın ek 4. Maddesinde şu şekilde ifade edilmektedir:
Bu ödenek sendika üyesi olan ve olmayan devlet memurlarının arasındaki maaş farkıdır. Bu ödenek sayesinde sendikalara üye olmak da teşvik edilmiştir. Ancak yasalar nezdinde sendikaya üye olmayan memurlar da korunmaktadır. Bir sendikaya üye olan ve olmayan memur arasında toplu sözleşme ödeneği dışında hiçbir fark uygulanamaz. Ayrıca her memurun yalnızca bir sendikaya üye olma hakkı vardır. Birden fazla yapılan üyeliklerde, ilk üyelikten sonrası geçersiz sayılır.
Toplu sözleşme ödeneği Ocak 2022’de 135TL’den 497 TL’ye çıkarılmıştır. 6. Dönem Toplu Sözleşmede memur maaşlarına; 2022 Temmuz ayında %7, 2023 Ocak ayında %8, 2023 Temmuz ayında ise %6 oranında zam yapılması, ayrıca oluşması halinde enflasyon farkı verilmesi karara bağlanmıştı. Toplu sözleşme ödeneği maaş zamları ile aynı oranda zamlanan bir kazanım olduğu için aynı miktarda bir zamlanma beklenmekteydi.
Enflasyonun yüksekliği ve sendikaların talepleri sonucunda 5 Temmuz’da belirlenen toplu sözleşme ödeneği 706 TL olarak belirlendi.
Toplu sözleşme ödeneği ödenme zamanı üç ayda bir olarak belirlenmiştir. Sendikaya üye olan memurların ocak, nisan, temmuz, ekim maaşlarına yansıtılmaktadır. Yılda dört kez alınmaktadır.
Toplu sözleşme ödeneği almak için sağlanması gereken koşul sendika üyesi olmak. Devlette sendikaya üye olmayı yasaklayan özel bir memurlukta çalışmayan memurlara bu ödenek verilmektedir.
Sendika kesintisi bir memur sendikasına üye olan kamu görevlisinin maaşından maaş ödeneği sırasında kesinti yapılması ve sendikaya yatırmasıdır. Sendika kesintisi yapılırken; Kamu görevlileri sendikasına, kamu görevlisinin ödeyeceği üyelik ödentileri, 14 üncü madde çerçevesinde doldurulan üyelik başvuru formuna ve sendika tüzüğünde belirtilen aylık ödenti tutarına göre kamu işverenince aylığından kesilerek beş gün içinde sendikaların banka hesaplarına yatırılır ve ödenti listesinin bir örneği ilgili sendikaya gönderilir. Kamu işvereni, sendikaya üye olan ve üyelik ödentisi kesilen kamu görevlilerinin listesini her ayın son haftasında, işyerinde herkesin görebileceği yerde ve kurumsal düzeyde duyurulabilecek diğer araçlarla ilan eder.
Sendika kesintisi hesaplanırken kamu görevlisinin kadro ya da pozisyonuna bağlı ve her ay mutat olarak ödenen damga vergisine bağlı olarak aylık brüt gelirleri toplamına ve sendika tüzüğünde belirlenen orana göre hesaplanır. Ödenti tutarı, 15. derecenin birinci kademesinden aylık alan Devlet memurunun damga vergisine bağlı brüt gelirleri toplamının binde dördünden az, otuzda birinden fazla olamayacak şekilde sınırlandırılmıştır. Ayrıca sendika tüzüğüne, üyelik ödentisi dışında bir ödemeyi talep eden madde konulamaz. Bu sayede sendikaya üye olan memurun mağdur olması, isteği dışında ödeme yapması önlenmiştir.
Sendika kesinti tutarı maaş artış kararları, enflasyon ve toplu sözleşme ödeneğine bağlı olarak belirlenmektedir. Temmuz 2022’de toplu sözleşme ödeneğine gelen zamla paralel olarak sendika kesintileri de arttırıldı. Önceki dönemde 33,71 TL olan kesinti Temmuz 2022 itibariyle 76,68 TL’ye çıkarıldı.
Toplu sözleşme ödeneği deneme süresini tamamlamış yani kadrolu memurlara tanınan bir haktır. Öğretmenlik ve doktorluk gibi yasal olarak sendikaya üye olma hakkına sahip olan memurlar alabilmektedir. Bu koşulları sağlayan bir memur resmi bir sendikaya üye olduğunda maaşından düzenli olarak bir sendika payı kesilmektedir. Kesilen bu payın bir nevi geri ödenmesi olan toplu sözleşme ödeneğinden sadece sendikalılar faydalanabilmektedir.
Toplu sözleşme ödeneğini alamayan memurlar da var. Meslek kuralları gereği sendikaya üye olması yasaklanmış memurluk türlerinde çalışanlar bu ödeneği alamazlar. Bunun dışında toplu sözleşme ödeneği alamayanlar:
Sendikaya üye olamayan memurlar daha çok etik ve güvenlik nedeniyle olamazlar. Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 15. Maddesinde sendikalı olamayacak memurluklar şu şekilde sıralanmıştır:
Toplu sözleşme ödeneği hesaplanırken aylık ücretleri ve gösterge rakamının temel alındığı bir hesap yapılır. Gösterge enflasyona göre ve sendikaların taleplerine göre değiştirilebilir. Buna göre aylık veya ücretleri ile birlikte 2119 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarda toplu sözleşme ikramiyesi ödenir. Damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.
Bu işlemde verilen 2119 sayısı son belirlenen gösterge rakamıdır. Bu hesap son olarak yapılan 6. Dönem toplu sözleşme toplantısının sonuçlarıyla ortaya çıkmıştır. Toplantıda kamu personeline ilişkin başka pek çok karar alınsa da toplu sözleşme ödeneği ile ilgili ayrıca aşağıdaki yasa düzenlemesi gelmiştir. Bu yasa ile toplu sözleşmenin kapsadığı memurluklar genişletilmiş ve ödenecek miktarın hesabının verileri belirlenmiştir.