İçindekiler
Uyuşturucu maddeyi kullanma, bulundurma, alma, satma fiillerini gerçekleştiren bireylere çeşitli cezai yaptırımlar uygulanır. Fakat konusu uyuşturucu madde olan suçları oluşturan fiiller ile ilgili ceza uygulaması hakkında ayrı ayrı değerlendirme yapılmaktadır. TCK Md.191/1 maddesine göre Kullanmak için uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran ya da uyarıcı madde satın alan kişi uyuşturucu kullanma ve bulundurma suçunu işlemiş olur ve 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. BU suçta hükmedilen ceza adli para cezasına çevrilemez fakat verilen cezanın ertelenmesi ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür. Bu suçuna ilişkin yapılan yargılamalarda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Kişinin elindeki uyuşturucu maddenin miktarının kişisel kullanım dozu sınırından fazla olması halinde ise uyuşturucu madde ticareti suçu işlenmiş olur. İşlenen fiilin kullanmak için uyuşturucu madde bulundurmak mı yoksa uyuşturucu madde ticareti mi olduğunun tespiti için sanığın uyuşturucu maddeyi “bulundurma amacının” değerlendirilmesi yapılır. uyarıcı madde imal ve ticareti suçunda ise görevli mahkeme ağır ceza mahkemesi dir.
Uyuşturucu madde satma, satışa arz etme, satın alma suçu TCK md. 188/3’te düzenlenmiştir. Uyuşturucu maddeyi satma fiili malın bir bedel yahut menfaat karşılığında bir başka kişiye devridir. Satışa arz etme fiili ise henüz satış aşamasına gelmese de uyuşturucu maddenin satışı için bazı hazırlık hareketleri yapmayı ifade eder. Uyuşturucu maddeyi satın alma fiili ise kullanım için değil ticari amaçla satın alınmasıdır. satma, satışa arz etme veya satın alma fiillerinin cezası aynıdır Uyuşturucu maddeyi; ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Uyuşturucu satma eyleminin okul, kışla, eğitim, hastahane, ibadethane gibi sosyal amaçla kurulmuş olan binaların 200 m’den yakın çevresinde işlenmesi halinde ceza artırılır. Ayrıca maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması, halinde de verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu suçu işeyen failin özgür iradesi ile pişmanlık göstermesi, oluşan olumsuzlukları gidermesi, ve yetkili merciilere yardımcı olarak suçun işlenişine ilişkin yer, kişi gibi hususları aydınlatması halinde etkin pişmanlık hükümleri uygulanır.
Uygulamada gerçekleştirilen denetimler ile uyuşturucu madde ile araba kullanan sürücülere ceza uygulanmaktadır. Uyuşturucu madde ile araba kullanan sürücülere Karayolu Trafik Kanunu uyarınca her yıl yeniden değerleme oranına göre belirlenen tutarlarda idari para cezası uygulanır. Uyuşturucu ile araç kullanan sürücüler için ceza 2021 yılı için 6.909 TL’dir. Eğer bu ceza şahsa tebliğ edildikten sonra 15 gün içerisinde ödenirse %25 indirimli şekilde 5.181,75 TL olarak ödenir. Denetim sırasında kolluk görevlilerinin uyuşturucu madde kullanımını tespite yarayan cihazlara ölçüm için izin verilmelidir. İzin verilmemesi halinde 3.836 TL TL idari para cezası uygulanır. Bu da kişiye tebliğ edildikten sonra 15 gün içerisinde ödenirse %25 indirimli olarak 2.877 TL şeklinde ödenir ve bu kişiler adli tıp kurumuna sevk edilerek uyuşturucu tespitinin bu kurumda yapılması sağlanır. Ayrıca uyuşturucu madde ile araç kullanan kişinin ehliyetine 5 yıl süre ile el konulur. Hakkında uyuşturucu madde ile araba kullanma cezası uygulanan kişi sulh ceza hakimliğine itirazda bulunabilir, kanunen böyle bir ihmal yapmadığınızı savunabilirsiniz. İtiraz için deneyimli avukat lardan yardım almak gereklidir.
Uyuşturucu davaları suçun işleniş şekline, gerçekleştirilen fiile göre değişkenlik göstermektedir. uyuşturucu kullanma, uyuşturucu bulundurma, uyuşturucu satma gibi değişik suçlara göre değişmektedir. Bu sebeple fillerin niteliğine oranlar ceza artıp azalabileceği gibi görevli mahkeme de farklılık göstermektedir. Basit uyuşturucu davaları olarak tabir edebileceğimiz Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyarıcı madde kullanmak suçu ile ilgili yargılama asliye ceza mahkemeleri tarafından yerine getirilirken, uyarıcı madde imal ve ticareti suçunda ağır ceza mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme ise uyarıcı maddenin ele geçirildiği yer mahkemesidir. Fakat Suçun işlendiği yer belli değilse şüpheli veya sanığın yakalandığı yer yakalanmadıysa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir. Uyuşturucu ile ilgili suçlar ispat ve delil toplama yönünden zaman gerektirdiğinden yargılama süreleri oldukça uzayabilmektedir. Bu davalar ortalama 2-3 yıl sürmektedir.
Kişi ilk defa uyuşturucu kullanmaktan dolayı yargılanmaktaysa ilk olarak denetimli serbestlik tedbiri uygulanır ve kişi tedaviye yönlendirilir. Denetim süresi 5 yıldır. Bu süre Cumhuriyet Savcısının kararı ile üçer aylık süreler ile en fazla bir yıl daha uzatılabilir. Ayrıca mahkeme bu süre içinde sanığın belirtilen yükümlülüklere uymasını istemektedir. Uygulanacak denetim süreci sırasında kişinin uyuşturucu kullanmadığı anlaşılırsa ve tedavi sürecini de aksatmadan yürütürse, herhangi bir cezai işlem uygulanmayacağı gibi adli sicili de bu durumdan etkilenmez. Kişinin erteleme süresi içinde; kendisine uygulanan yükümlülüklere ve tedavi gerekliliklerine uygun davranması, kullanmak için uyuşturucu madde satın almaması, bulundurmaması ve kullanmaması gerekmektedir.