Ceza davaları, bir kişinin suç işlediği şüphesiyle Cumhuriyet Savcılığı tarafından hakkında iddianame hazırlanarak açılan davalardır. Bu davalar birer kamu davasıdır. Ceza davalarına bakmakla görevli genel mahkemeler ile suç tipine göre bazı özel mahkemeler vardır. Bunlar;
olarak ayrılmaktadır. Bunlara ek olarak soruşturma evresinde bazı işlemlerde görev yapan Sulh Ceza Hakimliği bulunmaktadır. Buradaki yargılamalarda görev alan avukatlar da halk tarafından ceza avukatı olarak anılmaktadır.
Ceza davaları toplam 4 aşamadan oluşmaktadır. Bunlar;
Soruşturma evresi, Cumhuriyet Savcılığı tarafından suç şüphesinin öğrenilerek iddianame hazırlanması ve hazırlanan iddianamenin mahkemece kabulüne kadar olan süreçtir. Bu süreçte suç işlediği iddia edilen kişi “şüpheli” sıfatını alır. Savcılık yapacağı araştırma ve inceleme sonucu, suçun işlendiği hususunda “yeterli şüphe” olduğuna kanaat getirir ise şüpheli hakkında iddianame düzenleyerek mahkemeye sevk eder. Yeterli şüphe yok ise şüpheli hakkında “kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (KYOK)” verir.
Kovuşturma evresi, iddianamenin mahkemece kabulünden, verilen hükmün kesinleşmesine kadar olan süreci kapsamaktadır. Mahkeme, CMK m.174’de düzenlenen “iddianamenin iadesine” ilişkin hükümler kapsamında kendisine gönderilen iddianameyi inceler. İddianamede, Kanun’da belirtilen bir eksiklik var ise bu eksikliğin giderilmesi için iade eder. Eksiklik yok ise iddianame yi kabul eder ve yargılama başlar. Kovuşturma evresinde suç işlediği iddia edilen kişi “sanık” sıfatını alır.
İddianame kabul edildikten sonra mahkeme duruşma günü vererek yargılamayı başlatır. Duruşmalarda; sanık, müşteki, tanık, bilirkişi gibi kişiler dinlenir, toplanan deliller tartışılır ve savunmalar yapılır. Deliller toplanıp tartışıldıktan ve savunmalar yapıldıktan sonra, incelenecek başka bir husus kalmadı ise mahkeme kararını verir. Bu kararlar;
olmak üzere 5 adet hüküm çeşidi vardır.
Beraat kararı , yapılan yargılama sonucunda suçsuz bulunmak, aklanmak demektir. Beraat kararı verilecek 5 durum vardır. Bunlar;
hallerinde sanık hakkında beraat kararı verilir.
Mahkumiyet kararı , sanığın üzerine atılı suçu işlediğinin sabit olması durumunda verilir. Sanığın suçu işlediğinin sabit olması, hiçbir soru işareti olmaksızın suçun sanık tarafından işlendiği konusunda bir kesinlikten söz edilmesi anlamına gelir. Mahkumiyet kararı ile sanık hapis yahut adli para cezası ile cezalandırılmıştır. Güvenlik tedbirleri, TCK m.53-60 arası düzenlenen, mahkumiyet kararı yerine veya mahkumiyet kararına ek olarak verilen tedbirlerdir. Güvenlik tedbirleri;
olarak Kanun’da sayılmıştır.
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, kişisin işlediği fiilin suç teşkil etmesine rağmen Kanun’un belirlediği nedenlerin varlığı nedeniyle, kişiye ceza verilmemesi anlamına gelir. Bu kapsamda bir beraat kararı değildir. Ceza verilmesine yer olmadığı kararı şu hallerde verilir;
Davanın reddi kararı; aynı fiil nedeniyle, aynı sanık hakkında verilen bir hüküm veya açılmış bir davanın bulunması halinde verilir.
Davanın düşmesi kararı, iki temel sebebin varlığı halinde verilebilir. Birincisi, soruşturma ve kovuşturma şartının gerçekleşmemesidir. İkincisi ise TCK’da belirlenen düşme sebeplerinin gerçekleşmesidir. TCK’da belirlenen düşme sebepleri;
Bu hallerde dava hakkında düşme kararı verilerek yargılama sona erdirilir.
Kovuşturma evresinin ilk aşaması yukarıda sayılan hüküm çeşitlerinden birinin verilmesi ile tamamlanır. Bundan sonra süreç, şartları var ise istinaf/temyiz kanun yollarına başvurulması ile ilerleyecektir.
İlk derece mahkemesinin vermiş olduğu bu kararların, yeniden incelenmek üzere bölge adliye mahkemelerine gönderilmesine istinaf kanun yolu denilir. Bu anlamda bölge adliye mahkemeleri ikinci derece mahkemeler olarak nitelendirilebilir. İstinaf incelemesinde dosya hem maddi vakıalar hem de hukuka aykırılıklar yönünden ele alınarak incelenir.
Bu sorunun cevabı CMK m.272’de verilmektedir. Buna göre;
istinaf kanun yoluna başvurulabilir.
Bunlara ek olarak aşağıda sayılacak kararlara karşı istinafa başvurulamaz. Bunlar;
karşı istinaf kanun yoluna başvurulamaz.
İstinaf kanun yoluna, mahkemeye vereceğiniz bir dilekçe ile başvurabilirsiniz. Bunun haricinde mahkeme katibine karşı sözlü olarak beyanda bulunarak da istinafa başvurabilirsiniz. Mahkeme katibi, sizin beyanlarınızı bir tutanağa geçirir ve hakime onaylattırır. Ancak en sağlıklı başvuru yolu, özenle hazırlanmış bir dilekçe ile başvurmaktır. Başvuru süresi , mahkemede hükmün açıklanmasından itibaren 7 gündür. Hükmün açıklandığı duruşmada bulunmayanlar için, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde başvuru yapılmalıdır. 15 yıl ve üzerine cezalara ilişkin istinaf incelemesi, başvuru yapılması gerekmeksizin re’sen yapılır. Başvuru yapılırken bir ceza avukatı tarafından hukuki destek almanızı tavsiye ederiz.
İstinafta yapılacak inceleme sonucunda verebileceği kararlar CMK m.280’de belirtilmiştir. Buna göre;
İstinafa yalnızca sanık lehine başvurulmuşsa, yeniden verilecek olan ceza, önceki hükümde verilen cezadan daha ağır olamaz. Yani sanık aleyhine savcı yahut müşteki tarafından istinafa başvurulmaz ise -aslında daha fazla ceza alması gerekiyor olsa bile- sanık aleyhine daha fazla cezaya hükmedilemez.
Bölge adliye mahkemelerinin verdiği kararların hukuki yönden yeniden incelenmek üzere Yargıtay’a gönderilmesine temyiz kanun yolu denilmektedir. Yargıtay, mahkeme derecelerinde en üst derece mahkeme olarak karşımıza çıkar. Temyiz incelemesi kararların yalnızca hukuki yönden denetlenmesini içermektedir. Buna bağlı olarak maddi vakıalara ilişkin denetim yapamaz. Ancak verilen hükümdeki maddi vakıa; akla, mantığa ve ilme aykırı ise ancak o zaman maddi vakıa denetimi yapabilir.
İstinafın bozma harici vermiş olduğu tüm kararlara karşı temyize başvurulabilir.
Ancak aşağıda sayılan kararlara karşı temyize başvurulamaz:
Bu listeye ek olarak, temyiz edilemeyecek kararlar kapsamında olsa dahi aşağıda sayılan suçlar hakkında verilen bölge adliye mahkemesi kararları temyiz edilebilir:
Yukarıda sayılan suçlara ilişkin verilen bölge adliye mahkemesi kararları her halde temyiz edilebilmektedir.
Temyiz kanun yoluna, istinaf mahkemesine vereceğiniz bir dilekçe ile başvurabilirsiniz. Bunun haricinde istinafta olduğu gibi burada da mahkeme katibine sözlü beyanda bulunarak temyiz başvurusunda bulunabilirsiniz. Ancak tabi ki en sağlıklı yol dilekçe ile başvurmaktır. Başvuru süresi , mahkemede hükmün açıklanmasından itibaren 15 gündür. Hükmün açıklandığı duruşmada bulunmayanlar için bu süre tebliğ tarihinden itibaren başlar. Dosya üzerinden verilen kararlar için de sürenin tebliğ tarihinden itibaren başlaması geçerlidir. Temyiz başvurusu yapılırken bir ceza avukatı tarafından hukuki destek almanızı tavsiye ederiz.
Temyiz başvurusu üzerine Yargıtay aşağıdaki kararları verebilir.
Yukarıda istinaf anlatılırken ifade edilen aleyhe bozma yasağı, temyiz incelemesinde de geçerlidir.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile sözleşmeye ek protokoller kapsamında koruma altına alınmış hakların ihlali halinde başvurulabilen bir yargı yoludur. Burada dikkat edilmesi gereken husus, ihlal edildiği iddia edilen hakkın hem Anayasamızda hem de AİHS’de koruma altına alınmış olması gerektiğidir. Bu husus 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun m. 45’de düzenlenmiştir.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hakkına sahip olanlar m.46’da sayılmıştır. Bunlar;
Bireysel başvuruda bulunamayacak olanlar ise;
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek için iki şartın gerçekleşmesi gerekmektedir. Bunlar;
İhlale neden olan işlem, eylem yahut ihmal hakkında yargı yollarının tüketilmesi, davaların olağan kanun yolları dahil olmak üzere tüm süreçlerden geçerek kesinleşmesi anlamına gelmektir. Bir diğer anlatımla, davaya ilişkin varsa istinaf, temyiz veya itiraz yollarının hepsine başvurulması ve buralardan sonuç alınamaması gerekmektedir.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu bulunmuyor ise ihlalin öğrenilmesinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır . Mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı bir mazeret nedeniyle sürenin kaçırılması durumunda, mazeret ile ilgili açıklama ve belgeler ile birlikte mazeretin bitiminden itibaren 15 gün içerisinde bireysel başvuruda bulunulabilir.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru , Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü m.59’da bulunan hükümlere göre hazırlanan başvuru formunun usulüne uygun doldurulması ile yapılır. Başvuru formu aşağıda paylaşılmıştır. Bireysel başvuru formunun doldurulması ve sürecin takibinde, bir ceza avukatı ile çalışmanızı tavsiye ederiz.
Başvuru formunu indirmek için aşağıdaki bağlantıyı kullanabilirsiniz.
Bireysel başvuru formu, 06/11/2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi İçtüzük değişikliğinin ekinde bulunmaktadır. Aynı zamanda Anayasa Mahkemesinin internet sitesi nden de erişilebilmektedir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine(AİHM) bireysel başvuru yolu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile güvence altına alınan hakların, sözleşmeye üye devletlerce ihlal edilmesi durumunda başvurulabilen bir yargı yoludur.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve sözleşmeye bağlı ek protokollerde güvence altına alınan haklar aşağıda sayılmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 1 numaralı ek protokolde düzenlenen haklar;
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 4 numaralı ek protokolde düzenlenen haklar;
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 6 numaralı ek protokolde düzenlenen haklar;
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 7 numaralı ek protokolde düzenlenen haklar;
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 12 numaralı ek protokolde düzenlenen haklar;
Yukarıda AİHS ve sözleşmeye bağlı ek protokollerde düzenlenen haklar listelenmiş olup Türkiye, AİHS ve ek protokollerin -12 numaralı protokol hariç- hepsinde imzacı devlet olarak sorumluluk almıştır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine imzacı ülkelerden biri tarafından, sözleşme ve ek protokollerde güvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini iddia eden herkes AİHM’ne bireysel başvuruda bulunabilir.
AİHM bireysel başvuruda bulunabilmek için gerekli şartlar:
İç hukuk yollarının tüketilmesi, yukarıda Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda anlatıldığı şekildedir. Ek olarak, AİHM başvurmadan önce Anayasa Mahkemesine de başvurmak gerekmektedir. En son Anayasa Mahkemesinden de sonuç alınamaz ve ihlal giderilemezse AİHM’e başvurulur.
Bireysel başvuruda bulunabilmek için öncelikle iç hukuk yollarının tüketilmesi gerekiyor demiştik. İç hukuk yollarının tüketilmesinden itibaren 4 ay içerisinde AİHM’e başvuruda bulunmak gerekiyor.
Başvuru süresi uzunca bir süre iç hukuk yollarının tüketilmesinden itibaren 6 ay olarak kabul ediliyordu. Ancak bu husus 15 numaralı protokol ile 1 Şubat 2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 4 aya indirilmiştir . Hak kaybına uğramamak adına bu hususa dikkat edilmesi gerekmektedir.
AİHM bireysel başvurular, mahkemenin internet sitesinde bulabileceğimiz başvuru formunun doldurulması suretiyle yapılmaktadır. Başvuru formu doldurulurken, Mahkeme İçtüzüğü m.47′ de bulunan düzenlemelere uygun olması önemlidir.
Bireysel başvuru formu doldurulurken, herkes kendi dilini kullanabilmektedir. Ülkemiz açısından düşünüldüğünde, başvuru formunun Türkçe doldurulmasında bir sakınca yoktur. Ancak başvuruda bulunduktan sonraki aşamalarda, mahkeme ile yapılan yazışmalarda İngilizce veya Fransızca dillerinden birinin seçilerek kullanılması gerekmektedir.
AİHM’e yapılan başvuruları incelenirken iki aşamadan geçer. Bunlar;
1-Kabul edilebilirlik incelemesi , başvurunun gerekli şartları sağlayıp sağlamadığının incelendiği ilk aşamadır. Başvurunun gerekli şartları sağladığı görülürse başvurunun esasına geçilir. Başvuru gerekli şartları sağlamıyor ise “kabul edilemezlik” kararı verilerek reddedilir.
2-Esasa ilişkin inceleme, başvuru hakkında kabul edilebilirlik kararının verilmesinin ardından geçilen, başvurucunun iddialarının incelendiği ve hak ihlalinin olup olmadığına karar verilen aşamadır. Bu aşamada AİHM, yazı işleri müdürlüğü vasıtasıyla devlet ile hakkı ihlal edilen kişi arasında “dostane çözüm” önerisinde bulunabilir. Bir çeşit uzlaşma kurumu olarak kabul edilen bu uygulamanın AİHM tarafından kabul edilmesi için, hakkı ihlal edilen kişinin iddialarının devlet tarafından kabul edilerek zararının tazmin edilmesi gerekmektedir. Aksi halde başvurucunun iddiaları ile devletin savunmaları mahkemece değerlendirilerek yargılama yapılır ve karar verilir.
AİHM tarafından verilen kesin nitelikteki tüm kararlar AİHS m.46 gereği bağlayıcıdır, sözleşmeci devletler tarafından verilen kararlara uyulması zorunludur. Verilen kararlara uyulup uyulmadığı, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından denetlenmektedir. Bakanlar Komitesi, verilen karara devlet tarafından uyulmadığını tespit ederse bir rapor hazırlayarak, Avrupa Konseyine sunulmak üzere tavsiye kararları alır. Avrupa Konseyi de sunulan rapor ve tavsiyeler üzerine karara uymayan devlet hakkında yaptırım kararı verebilmektedir.
Aslında bu sorunun cevabı hem evet hem hayır. Bireysel başvuruda bulunurken bir avukat ile çalışmak zorunlu değildir. Ancak başvurunun kabul edilebilirlik incelemesini geçmesi halinde, bir avukattan hukuki destek alması zorunludur.
Ankara Ceza Avukatı, Ankara ve çevre illerde ceza hukuku alanında hizmet veren avukatları tanımlayan bir ifadedir. Ceza davasındaki süreçlerin gerek sanık gerekse müşteki yönünden olsun fark etmeksizin, bir avukattan hukuki destek alarak takip edilmesinde fayda vardır.
Bu faydalardan bazılarını liste olarak sıralayacak olursak:
Avukatlık ücretleri, verilen hizmetin kalitesi ve sürecin uzunluğuna göre değişebilmektedir. Ankara bölgesi için Ankara Barosunun 2023 yılı için yayımladığı “Avukat- İş Sahibi Arasındaki En Az Ücret Çizelgesi”ne göre:
Burada belirtilen ücretler, Ankara Barosu tarafından tavsiye edilen miktarlardır. Bunun yanında “Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi” yayımlanmakta olup avukatlık ücretleri bu tarifede belirtilen miktarların altında belirlenemez. 2023 yılı için yayımlanan tarifeye göre:
Mevzuat gereği avukatlar, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi altında ücret kabul edemezler. Buna karşılık tarifenin üzerinde istenecek ücreti belirlemekte serbesttirler.
Ceza davalarının son aşamaya kadar izleyeceği süreç ve bu sürece ilişkin sıkça sorulan bazı soruları bu makalede cevaplamaya çalıştık. Ankara bölgesinde ceza yargılamalarına ilişkin hukuki destek arayan kişiler için, Av. Suat KOCA Hukuk Bürosu olarak Ankara Ceza Avukatı hizmeti vermekteyiz. Hukuk büromuz olarak ceza hukuku alanında verdiğimiz hizmetleri inceleyebilir, iletişime geçebilirsiniz.
Ceza davaları, bir kişinin suç işlediği şüphesiyle Cumhuriyet Savcılığı tarafından hakkında iddianame hazırlanarak açılan davalardır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), CMK m. 231/6’da sayılan şartların sağlanması ve 5 yıllık denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmemesi halinde verilen hükmün ortadan kaldırılması anlamına gelmektedir.
Hakaret suçunun cezası TCK m.125 gereği temel haliyle 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.