Boşanmada Maddi Tazminat

Yazar: Avukat Hüseyin Demirbaş, Bursa

Boşanma aşamasında olan eşlerin diğer taraftan maddi tazminat talep etmesi mümkündür. Bu hak belirli koşullar altında daha önce boşanmış olan eşlere de tanınmıştır. Boşanmada maddi tazminat , boşanma nedeniyle zedelenen menfaatlerin korunmasını amaçladığından boşanma kararı verilmiş olmadıkça boşanma nedeniyle maddi tazminata hükmedilemez.

Boşanmada Maddi Tazminatın Yasal Dayanağı

Boşanmada maddi tazminatın yasal dayanağı TMK m. 174/1 ‘ dir. Anılan hüküm “mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir” şeklindedir.

Boşanmada Maddi Tazminatın Şartları

Boşanmış veya boşanma aşamasında olan eşlerin diğerinden maddi tazminat talep edilmesi bazı koşullara tabi tutulmuştur. Bu koşulların bir kısmı maddi, bir kısmı ise biçimseldir.

Tarafların Boşanmasına Karar Verilmiş Olması, Bir Boşanma Kararının Bulunması

Boşanmada maddi tazminat, boşanma nedeniyle zedelenen menfaatlerin korunmasını amaçladığından boşanma kararı verilmiş olmadıkça boşanma nedeniyle maddi tazminata hükmedilemez

Maddi Tazminat Talebinin Bulunması

Bu koşul, görülmekte olan bir boşanma davasında tazminat talep edilecek olması halinde aranacaktır. Taleple bağlılık kuralı boşanma tazminatında da uygulanmaktadır. Hâkim, talep olmadan tazminata hükmedemeyeceğinden dava veya cevap dilekçesinde yahut ıslah yolu ile tazminat talep edilmiş olmalıdır. Tazminat kısmi olarak, fazlaya ilişkin kısım saklı tutularak talep edilmemeli uğranılan zararın tamamı istenmelidir.

Tazminat Talep Eden Tarafın Daha Az Kusurlu Olması

Boşanma kararının verilmesine dayanak teşkil eden nedenler bakımından maddi tazminat talep edenin, karşı tarafa kıyasla daha az kusurlu olmalıdır.

Mevcut veya Beklenen Menfaatlerin Zedelenmiş Olması

Davacı tarafın boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenmiş olmalıdır. Tazminat sorumluluğundan söz edilebilmesi için mutlaka bir zararın mevcudiyeti gerekir. Boşanmada tazmin edilecek maddi zarar ise mevcut veya beklenen menfaatin ihlalidir. Boşanmada maddi zararın konusunu oluşturan mevcut menfaatler, evlilik birliğinin taraflara getirdiği yararlardır. Buna göre mevcut menfaate örnek olarak davalı tarafın evlilik birliğinin giderlerine katılması ve eşine yardımcı olması veya davalı eşin sigortasından yararlanılması gösterilebilir. Beklenen menfaatler ise evlilik birliği devam etse idi ileride gerçekleşmesi beklenen ancak boşanma nedeniyle gerçekleşemeyecek olan menfaatlerdir. Boşanma yüzünden kaybedilen miras hakkı buna örnek olarak gösterilebilir. Elbette boşanma davası nedeni ile maddi tazminat talep edilebilmesi için tazminat talebinde bulunan tarafın zararının, evlilik birliğinin sona ermesi nedeniyle ortaya çıkmış olması gerekir. Yani boşanma ile zarar arasında nedensellik bağı bulunmalıdır.

Boşanma ile Menfaatlerin Zedelenmesi Arasında İlliyet Bağı Bulunması

Kusursuz veya daha az kusurlu eşin, mevcut veya ileride ortaya çıkması beklenen menfaatlerinin zedelenmesi ile boşanma arasında nedensellik bağı olması gerekir.

Tazminat İstenen Eşin Kusurlu Olması

Boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenen eşin karşı taraftan maddi tazminat talep edebilmesi, tazminat istenenin kusurlu olmasına bağlıdır.  Yargıtay, hiçbir sebep yokken boşanma davası açmayı da kusurlu bir davranış olarak görmektedir. (Yargıtay 2. H.D., Tarih: 9.5.1997, Esas/Karar: 3869-5065)

Boşanma Tazminatı Davasında Harç ve Yargılama Giderleri

Boşanma davası ile birlikte ileri sürülecek maddi ve manevi tazminat taleplerinde, bu talepler boşanmanın ferileri niteliğinde olduğundan ayrıca harç alınmamakta, keza boşanma davası sonucunda nispi vekalet ücretine de hükmedilmemektedir. Bununla birlikte boşanma davasında çeyiz, ziynet, kişisel eşyalar için alacak taleplerinde bulunulmuşsa bunların harcı da Harçlar Kanunu’nun ilgili tarifesine göre ödenmelidir.

Ancak maddi ve manevi tazminat taleplerinin, boşanma davasının sonuçlanmasından sonra, bu davada yapılan kusur tespitine bir yıllık zamanaşımı süresi içerisinde ayrı bir dava açılmak suretiyle talep edilmesi halinde, talep edilen tazminat tutarı üzerinden nispi peşin harç alınacak ve yine hükmedilen tazminat tutarı üzerinden nispi vekalet ücretine hükmedilecektir. (Yargıtay 2. H.D. Esas: 2014/8034, Karar: 2014/9362)

Boşanmada Maddi Tazminatın Hesaplanması

Tazminat hukukunun temel prensiplerine göre tazminat sorumluluğundan söz edilebilmesi için mutlaka bir zararın mevcudiyeti gerekir.

Maddi tazminat hesaplanırken, tazminat talebinde bulunan kişinin mevcut veya beklenen menfaatlerinin nelerden ibaret olduğu ve bu menfaatlerin boşanma nedeniyle ne ölçüde zedelendiği mümkün olduğunca somut verilerle ve denetime olanak sağlayacak şekilde ortaya konulmalıdır.

Boşanma nedeniyle zedelenmiş olan mevcut veya beklenen menfaatlerin ve bunun gerektirdiği maddi tazminat tutarının belirlenmesinde; Evlilik nedeniyle eşin sağladığı bakım, barınma, sağlık ve normal yaşam faaliyetinin gerektirdiği sosyal ihtiyaçların karşılığı dikkate alınır. Dolayısıyla boşanma sonucunda eşin yararlandığı ekonomik karşılığı olan tüm destekler ortadan kalkacağı için tazminat miktarının belirlenmesinde yoksun kalınan bu desteklerin parasal karşılığı dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda örneğin ev hanımı kadının boşanma sonrasında artık eşinin sağlık sigortasından faydalanamayacak olması göz önünde tutulmalıdır.

Hükmedilecek maddi tazminat miktarının boşanma nedeniyle oluşan zararın (zedelenen menfaatin) tamamını karşılaması zorunluluğu yoktur. Hakim TBK m. 50,51 ve 52 hükümlerini de göz önünde bulundurarak tazminat miktarını hakkaniyete uygun bir şekilde takdir edebilir

Boşanmada Maddi Tazminat Talebinde Zamanaşımı

Evliliğin boşanma nedeniyle sona ermesinden doğan dava hakları, TMK m. 178 uyarınca boşanma hükmünün kesinleşmesinden itibaren 1 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.

Bu süre hak düşürücü süre niteliğinde olmadığından, süresinden sonra açılan maddi tazminat davasında karşı tarafın esasa cevap süresi içerisinde zamanaşımı def’inde bulunmaması halinde hâkim, zamanaşımını resen dikkate alamayacaktır.

Boşanma Tazminatında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Boşanmadan kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme; Aile mahkemeleridir. Ayrı bir aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde görevli mahkeme aile mahkemesi olarak yetkilendirilmiş Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

Boşamadan kaynaklanan tazminat davalarında yetkili mahkeme ise eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi veya boşanma davasına bakan mahkemedir.

Boşanma Tazminatında Faiz

Boşanma davalarında tazminat ancak, boşanma hükmünün kesinleşmesi ile muaccel hale gelir. Bu nedenle tazminata faiz uygulanması ancak boşanma ilamının kesinleşme tarihinden itibaren mümkün olur. Boşanma tazminatına uygulanacak faiz yasal faizdir.

Boşanma Tazminatı Nasıl Talep Edilir?

Boşanmadan kaynaklanan maddi ve manevi tazminat talepleri iki şekilde ileri sürülebilir.

Herhangi bir nedene dayalı olarak açılacak boşanma davası ile birlikte maddi ve manevi tazminat talebinde bulunulabilir. Uygulamada izlenen yol çoğunlukla budur. Bu halde maddi ve manevi tazminatın boşanmanın fer ’ilerinden sayıldığından talep edilen tazminat miktarı ne olursa olsun ayrıca peşin nispi harç ödenmez ve hükmedilen tazminat tutarı ürerinden nispi vekalet ücretine de hükmedilmez.

Boşanma davası sonuçlandıktan sonra, bu davada tazminat talep edilmemiş ise davada ortaya çıkan kusur tespitine göre ayrı bir maddi ve manevi tazminat davası açılarak da tazminat talep edilebilir. Boşanma davasında talep edilen tazminattan farklı olarak bu davada talep edilen tazminat tutarı üzerinden nispi peşin harç ödenir ve vekalet ücreti de hükmedilen tazminat tutarı üzerinden nispi olarak belirlenir.

Tazminat taleplerinin boşanma davası ile birlikte mi yoksa ayrı bir dava ile mi ileri sürülmesinin daha uygun olacağı konularında hukuki yardım aldığınız avukat size gerekli tavsiyelerde bulunacaktır.