İlamlı icra takibi, konusu para ve paranın dışında herhangi bir şey olan her türlü alacağın ilam yahut ilam niteliğinde bir belge ile tahsilinin istendiği takip yoludur. Bu takip yolu, bir ilam veya ilam niteliğinde bir belgeye dayandığından, ilamsız icra takibine göre daha güçlü ve etkili bir takip yoludur. İlamlı icra takiplerine, aşağıda sayılanlar konu edilebilir:
* 24/11/2021 tarihine kadar çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin ilamlar, icra dairelerinde infaz edilmekteydi. Ancak 24/11/2021 tarihinde ilgili maddelerin kaldırılması ve Çocuk Koruma Kanununa yeni maddeler eklenmesi ile bu usul değiştirilmiştir. Bu ilamlar, Çocuk Koruma Kanununa eklenen m.41/A ve devamı maddeler gereği artık Adalet Bakanlığı ilgili birimlerince yerine getirilmektedir.
Mahkeme kararlarının onaylı örneklerine ilam denir. Ancak bir mahkeme ilamının, ilamlı icra takibine konu edilebilmesi için eda hükmü içermesi gerekmektedir. Eda hükmü, karşı tarafın bir şeyi vermesine, yapmasına veya yapmamasına ilişkin verilen hükümlerdir. Bir hukuki ilişkinin varlığını yahut yokluğunu tespit eden tespit hükümleri ise ilamlı icra takibine konulamaz.
İlamlar aşağıda şunlardır:
İlam niteliğindeki belgeler şunlardır:
Burada sayılan belgeler, haklarında düzenlenen kanun hükümleri gereği ilam niteliğinde belge vasfına sahiptir. Bu nedenle ilamlı icra takibine konu edilebilirler.
Kural olarak, bir ilam veya ilam niteliğindeki belgenin icraya konulabilmesi için kesinleşmesi gerekmez. Bir diğer anlatımla, karara karşı istinaf-temyiz gibi kanun yollarına başvurulmuş olması, kararın icrasını engellemez. Ancak bu durumun bazı istisnaları vardır. Bu istisnai ilamların icraya konulması için kesinleşmesi gerekmektedir. Bunlar;
* Aile hukukunun konusu olmasına karşılık, bağımsız şekilde açılan nafaka davalarında alınan ilamın icraya konulabilmesi için kesinleşmesine gerek yoktur. Ancak boşanma davası ile birlikte istenen yoksulluk ve iştirak nafakalarının icraya konu edilebilmesi için kesinleşmesi gerekmektedir. Tedbir nafakaları ise dava süreci devam ederken hükmedilen nafaka türü olup ilamsız icra yolu ile talep edilmektedir.
İlamlı icra takiplerinde, Türkiye’de bulunan bütün icra daireleri yetkilidir. İlam veya ilam niteliğindeki belge, herhangi bir icra dairesinde işleme konulabilir. Ayrıca alacaklının, icra takibine başlandıktan sonra yerleşim yerini değiştirmesi söz konusu olur ise takibin yeni yerleşim yerine gönderilmesi istenebilir.
İlamlı icra takipleri, ilamsız icra takiplerinde olduğu gibi takip talebinin icra dairesine verilmesi ile başlar. Takip talebine, takibe esas olan ilam veya ilam niteliğindeki belgenin tarihi, numarası ve özeti yazılır. Talebin ekine de ilam veya ilam niteliğinde belge eklenir.
Takip talebi ve ekindeki ilam veya ilam niteliğindeki belge, icra müdürlüğünce incelenir. İncelemenin ardından, takip talebi ve ilama uygun icra emri hazırlanır. Hazırlanan icra emri borçluya tebliğ edilir.
Borçlu tebliğ edilen icra emrine uymaz ise icranın yerine getirilmesi aşamaları söz konusu olur. Takibin konusu para veya teminat alacağı ise borçlunun borç miktarı kadar malı haczedilir, satılır ve alacaklıya ödenir. Takibin konusu para veya teminat alacağının dışında bir şey ise ilamın gereği zorla yerine getirilir.
İlamlı icra takiplerinde, icra müdürlüğü borçluya icra emri gönderir. Bu icra emrinde, ilamın konusuna göre borcun ödenmesi veya yerine getirilmesi için borçluya belirli bir mühlet verilir. Verilen mühlet içerisinde borç ödenmez veya yerine getirilmez ise haciz ve diğer işlemlere geçilir.
İcra emrinde borçluya tanınan ödeme süresi ve ihtarlar borcun türüne göre değişmektedir. Bunlara değinmek gerekirse:
Para veya teminat verilmesine ilişkin borçlarda, ödeme süresi 7 gündür. Borçluya gönderilen icra emrinde; 7 gün içerisinde borcu ödemesi veya teminatı vermesi, ödeme yapmayacak veya teminatı vermeyecek ise mal beyanında bulunması ihtar edilir. Ayrıca bu süre içerisinde mal beyanında bulunmaz yahut gerçeğe aykırı mal beyanında bulunursa tazyik hapsi ile cezalandırılacağı bildirilir.
Taşınır teslimine ilişkin borçlarda, emrin yerine getirilme süresi 7 gündür . Borçluya gönderilen icra emrinde; ilamda belirtilen taşınırın 7 gün içerisinde teslim edilmesini, teslim edilmez veya eksik teslim edilir ise borçlunun elinden zorla alınacağı ihtar edilir. Ayrıca teslimine hükmedilen taşınır borçluda bulunmaz ise taşınır değerinin icra yoluyla kendisinden tahsil edileceği bildirilir.
Taşınmazın tahliye ve teslimine ilişkin borçlarda, emrin yerine getirilme süresi 7 gündür . Borçluya gönderilen icra emrinde; ilamda belirtilen taşınmazın 7 gün içerisinde tahliye ve teslim edilmesini, teslim edilmez ise zorla çıkartılacağı ihtar edilir. Ayrıca tahliye ve teslim edilen taşınmaza daha sonra haklı bir sebep olmaksızın geri girilmesi halinde, yeni bir hükme gerek kalmaksızın zorla çıkartılacağı bildirilir.
İrtifak haklarına ilişkin borçlarda, emrin yerine getirilme süresi 7 gündür . Borçluya gönderilen icra emrinde; irtifak hakkının 7 gün içerisinde kaldırılması veya yüklenilmesini, karara uyulmaz ise zorla yerine getirileceği ihtar edilir. Ayrıca karara uyulmaması halinde tazyik hapsi ile cezalandırılacağı bildirilir.
1) Bir işin yapılmasına ilişkin borçlarda; ilamda bir süre belirtilmiş ise o süre zarfında , süre belirtilmemiş ise işin mahiyetine göre başlama ve bitirme zamanları tespit edilerek işin yapılması emredilir, yapılmaması halinde tazyik hapsi ile cezalandırılacağı bildirilir. Ayrıca iş, başkası tarafından yapılabilecek bir iş ise işin başkası tarafından yapılması ve giderlerin borçludan tahsil edileceğine ilişkin İİK m.30’a atıf yapılır.
2) Bir işin yapılmamasına ilişkin borçlarda, ilamda bir süre belirtilmiş ise o süre zarfında , belirtilmemiş ise işin mahiyetine göre tespit edilecek süre boyunca o işin yapılmaması emredilir, yapılması halinde tazyik hapsi ile cezalandırılacağı bildirilir.
İlamlı icra takiplerinde, borçlunun icra emrine itiraz ederek takibi durdurma hak ve yetkisi yoktur. Ancak borçlu, belirli durumlarda icranın durmasını, eski hale iadesini ve geri bırakılmasını sağlayabilir.
İlamlı icra takibine esas olan ilam, borçlu tarafından istinaf veya temyiz edilerek kanun yoluna götürülmüş ise teminat karşılığında icra işlemleri durdurulabilir. Bunun için izlenilmesi gereken yol şöyledir:
İcranın durdurulmasından sonra istinaf/temyiz kararına kadar beklenir. Eğer istinaf/temyiz borçlu aleyhine karar verirse teminat olarak yatırılan miktar alacaklıya ödenir. Borçlu lehine karar çıkması halinde teminat iade edilir.
*Nafakaya ilişkin ilamlarda, icranın durdurulması talep edilemez.
Bir ilam istinaf veya temyiz edildiği halde icranın durdurulması yoluna başvurulmamış veya icranın durdurulması talebi reddedilmiş olabilir. Bu durumda, ilamlı icra takibi devam eder. Ancak ilamlı icra takibi devam ederken istinaf veya temyiz tarafından ilam kaldırılabilir veya temyizen bozulabilir. Bu şekilde kararların kaldırılması veya temyizen bozulması, icra işlemlerini durdurur.
Borçlu tarafından istinaf/temyiz edilen ilam, hakkında istinaf/temyiz kararı verilmeden icraya konularak tahsil edilebilir. Ancak tahsil edildikten sonra istinaf/temyiz kararı borçlu lehine gelebilir. Bu durumda icranın iadesi için:
Verilen yeni kararlarda, borçlunun hiç veya ilk ilamdaki kadar borcu olmadığına hükmedilirse, ayrıca bir karara gerek kalmaksızın icra işlemleri tamamen veya kısmen eski haline döndürülür. Örneğin, alacaklıya ödenen para veya teslim edilen mal geri alınır ve borçluya iade edilir. Alacaklı önceden aldıklarını iade etmez ise zorla alınır.
Kendisine icra emri tebliğ edilen borçlular, belirli sebeplerin varlığı halinde icra takibini durdurabilir veya iptal edilmesini sağlayabilir. Bu sebepler:
1) Borcun itfa edilmiş olması ; ilama konu borcun takas, ibra veya ifa gibi borcu sona erdiren herhangi bir sebep ile sonlanmış olması anlamına gelir. Ancak itfa hali: re’sen düzenlenmiş veya onaylanmış noter senedi ya da icra dairesinde, icra mahkemesinde veya genel mahkeme önünde alacaklı tarafından ikrar edilmiş belgelerden biriyle ispatlanmalıdır.
2) Borçluya ödeme yapılması için süre verilmiş olması , borcun vadesinin gelmesine rağmen alacaklı tarafından borçluya fazladan süre tanınmış olması anlamına gelir. Ancak bu husus, borcun itfa edilmesinde olduğu gibi re’sen düzenlenmiş veya onaylanmış noter senedi ya da icra dairesinde, icra mahkemesinde veya genel mahkeme önünde alacaklı tarafından ikrar edilmiş belgelerden biriyle ispatlanmalıdır.
3) İcraya konulan ilamın zamanaşımına uğramış olması , adından da anlaşılacağı üzere ilamın zamanaşımına uğramasıdır. İlamların zamanaşımı süresi genellikle 10 yıldır.
İcranın geri bırakılması, icra mahkemesinden talep edilir. Talepte bulunurken, geri bırakma sebeplerinin meydana geliş zamanları, başvuru süresi için önemlidir. Bu nedenle aşağıda iki başlık olarak incelenmiştir.
İcranın geri bırakılma sebepleri, icra emrinin tebliğinden önce ancak hükmün verildiği tarihten sonra meydana gelmişse, icranın geri bırakılması talebi 7 gün içerisinde yapılmalıdır. Bu süre icra emrinin tebliğinden itibaren başlar.
Borcun itfa edilmiş olması veya borçluya süre verilmiş olması sebeplerine dayanarak icranın geri bırakılması talebi, yukarıda değinildiği şekilde re’sen düzenlenmiş veya onaylanmış noter senedi ya da icra dairesinde, icra mahkemesinde veya genel mahkeme önünde alacaklı tarafından ikrar edilmiş belgelerden biriyle ispatlanmalıdır.
Borcun zamanaşımına uğradığı iddia edilerek icranın geri bırakılması talep ediliyorsa, ispat için belge gösterilmesi gerekmez. Zamanaşımı iddiası, icraya konulan ilam veya ilam niteliğindeki belge üzerinden incelenir.
İcranın geri bırakılması talebi, itfa veya zamanaşımı nedeniyle kabul edilirse icra takibi sona erer. Borçluya süre verilmiş olması nedeniyle kabul edilirse, icra takibi verilen süreye kadar durur. Aksi hallerde takibe devam edilir.
İcranın geri bırakılma sebepleri, icra emrinin tebliğinden sonra meydana gelmişse, icranın geri bırakılması talebi herhangi bir süreye bağlı olmaksızın her zaman yapılabilir.
Borcun itfa edilmiş veya borçluya süre verilmiş olması, re’sen düzenlenmiş veya onaylanmış noter senedi ya da icra tutanağı ile ispatlanmalıdır. Zamanaşımı ise diğerinde olduğu gibi icraya konulan ilam veya ilam niteliğindeki belge üzerinden incelenir.
Ankara’da halihazırda 34 farklı icra müdürlüğü bulunmaktadır. İcra Müdürlüklerinin telefon numaralarına ulaşmak için Ankara Barosunun sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
İlamlı icra takibi, bir ilam veya ilam niteliğindeki belgeye dayanır. Bu nedenle ilamsız icra takiplerine nispeten daha etkili bir takip yoludur. Ancak takibe konu borcun tahsili açısından ilamsız icra takibinden çok da farklı değildir. Takibin kesinleşmesinden sonra izlenecek yol ve yapılacak işlemler yer yer karmaşık ve yorucu olabilmektedir. Özellikle de günümüzde icra dairelerinin iş yükü göz önüne alındığında, icra takibinin devamlı olarak kontrol edilmesi, işlemlerin hızlanması için mümkün olduğunca fiziki olarak icra müdürlüğüne gidilmesi gerekmektedir. Borçluların ise muhatap olduğu takibe karşı haklarını öğrenmesi ve uygulaması gerekmektedir. İcra mahkemelerinde sıkı şekil şartları uygulandığından, başvuru yollarına ilişkin süreçler işletilirken hak kayıplarına uğramaması için azami dikkat gösterilmelidir.
Gerek borçlu gerek alacaklı için, ilamlı icra takiplerindeki süreçlerde, Ankara’da bulunuyor iseniz Ankara İcra Avukatı ile çalışmanızı öneririz. İcra hukuku kapsamında verdiğimiz diğer hizmetleri incelemek için buraya , iletişime geçmek için buraya tıklayınız.