İçerik
İş Kazası davası ile ilgili düzenlemeler 6331 sy İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda yer alır. Kanunda iş kazası ;
işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hale getiren olay”
şeklinde tanımlanmıştır.
Bu tanıma göre, işyerinde veya işyerinde olmamakla birlikte, işin yürütümü nedeniyle meydana gelen her türlü kaza iş kazası niteliğindedir. Bir kazanın iş kazası olup olmadığının tespitinde, İş Kanunu’na göre işyeri sayılan yerlerin önemi vardır.
İşyerinin üretim ve çalışması ile bağı bulunan ve işyeri yönetimi altında bulunan yerlerin işyeri sayılacağı tartışmasızdır. Bununla birlikte dinlenme, yemek, uyku, emzirme, bakım, mesleki eğitim ve revir olarak kullanılan eklentiler ile işyerinin avlusu da işyerinden sayılır ve burada yaşanan kazalar iş kazası niteliğinde olur. İşyeri servisi nde yaşanan kazalar da iş kazası olarak değerlendirilir.
İş kazasının meydana gelmesi durumunda, SGK tarafından işçiye bazı ödenekler sağlanır. Bunun için herhangi bir prim süresi şartı yoktur. İş kazası , işçinin işe başladığı ilk gün gerçekleşse dahi, işçi bu ödeneklere hak kazanır. Aynı zamanda iş kazasına ilişkin iş güvenliği hükümlerinden faydalanır.
İş kazasının sonuçlarına göre işçiye ödenmesi gereken haklar;
İş kazasının Sosyal Güvenlik Kurumu ’na bildirimi zorunludur. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 14. Maddesi ile kuruma bildirim yükümü işverene yüklenmiştir.
Düzenlemeye göre; işveren, işyerinde meydana gelen iş kazasını, kazadan sonraki üç iş günü içerisinde kuruma bildirmekle yükümlüdür. İşverenin, iş kazası bildirimi yapmamasının bazı sonuçları vardır.
Kanunun 26. Maddesinde, işverenin iş kazasını kuruma bildirmemesi durumunda idari para cezası öngörülmüştür. Yasal süre içerisinde gerekli bildirimi yapmayan işverene iki bin TL tutarında idari para cezası uygulanır.
Ayrıca işçinin kuruma ihbarı halinde, ihbar tarihine kadar geçen sürede işçiye ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği , işverenden tahsil edilir.
İş kazası bildirimi hakkında Yargıtay 21. Hukuk Dairesi kararı aşağıdaki şekildir.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununda, sigortalının işyerinde bulunduğu sırada meydana gelen ve sigortalıyı bedence veya ruhça arızaya uğratan olay, iş kazası olarak kabul edilmiştir. İşveren, iş kazasını en geç iki gün içinde Sosyal Sigortalar Kurumuna bildirmekle yükümlüdür….
Yargıtay içtihatlarında kabul edildiği üzere, SSK tarafından karşılanmayan zarar ın ödetilmesine ilişkin dava larda, öncelikle zararlandırıcı sigorta olayının iş kazası niteliğinde olup olmadığının tespit edilmesi, haksız zenginleşmeyi ve mükerrer ödemeyi önlemek için Kurum tarafından sigortalıya bağlanan gelirin peşin sermaye değerinin de belirlenen tazminattan indirilmesi gerekir.(Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 2006/5863 E, 2006/9097 K, 28.9.2006 T)
İşyerinde, işvereni tarafından darp edilen davacı sigortalı işçi nin, işitme kaybına uğraması sonucu oluşan maddi ve manevi zararının giderilmesi için maddi ve manevi tazminat talep ettiği davada, SSK’nın olaydan haberdar edilmediği anlaşıldığından, olayın iş kazası sayılması ve meslekte kazanma güç kayıp oranının saptanması ile Kurum tarafından gelir bağlanması için SSK’ya başvuruda bulunması, SSK ve işvereni hasım göstermek suretiyle tespit davası açması için davacıya süre tanınmalı, sonucuna göre karar verilmelidir.
İş kazası sonucunda bedensel zarar meydana gelmişse;
İş kazası sonucunda ölüm meydana gelmişse, işçinin mirasçıları ve ekonomik desteğinden faydalananlar;
Her iki durumda da ayrıca manevi tazminat hakkı doğar.
İş kazasından kaynaklanan tazminat miktarı nın hesabında, kazanın niteliği, işçide yarattığı ve ileride yaratacağı bedensel zarar, neden olduğu iş gücü kaybı oranı, işçinin yaşı, geliri, yaptığı işin niteliği gibi kriterler dikkate alınır.
Maddi tazminat davası nda, SGK tarafından karşılanmış olan zarar kalemleri ve ödenekler, maddi tazminat miktarından mahsup edilir.
İş kazası nedeni ile manevi tazminat talep etmek mümkündür. Manevi tazminat, kural olarak, meydana gelen olayın yarattığı manevi yıkım, üzüntü, çekilen acı gibi zararların tazmini için istenen bir tazminat türüdür. Dolayısıyla objektif bir hesaplama kriteri bulunmamaktadır. Ancak yukarıda saydığımız kriterler, manevi tazminat miktarının belirlenmesinde de etkili olur. Bununla birlikte, “tazminat zenginleşme nedeni olamaz” kriteri de sınırlayıcı bir kural olarak dikkate alınır.
Kural olarak, iş kazalarına ilişkin davalarda yetkili mahkeme ;
HMK’ nın “Haksız Fiilden Doğan Davalarda Yetki” başlıklı 16.maddesine göre haksız fiilden doğan davalarda, haksız fiilin işlendiği veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.
5521 Sayılı Kanun’’un 5. maddesinde, bu maddeye aykırı sözleşmenin muteber olmadığı belirtilmek suretiyle yetkinin kesin ve kamu düzenine ilişkin olduğu belirtilmiş ise de iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemine ilişkin davalarda HMK’ nın 16.maddesinin uygulanma yeri olup olmadığının tartışılması gerekmektedir.
İş Hukuku Yargılama Kurallarının, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Mevzuatının temel prensibi olan “işçinin korunması temel ilkesi” ne uygun düşecek biçimde yorumlanması Anayasa’ nın 2.maddesinde tanımını bulan Sosyal Hukuk Devleti’ nin gereğidir. 5521 sayılı Kanun’un 5.maddesinde yer alan yetki kuralı ve sözleşme yasağı; işçilerin çalışmalarından doğan alacak ve tazminat haklarını en az giderle ve mümkün olan suretle elde etmelerine ve sözleşmelere işçi aleyhine yetki kuralı konulmasına engel olmaya yönelik olup diğer yasalar ile işçiler yararına getirilen düzenlemelerin uygulanmasına engel olacak biçimde veya genele yönelik getirilen bir hakkın işçiler yönünden uygulanma imkanını ortadan kaldıracak biçimde dar yorumlanması doğru değildir.
1086 sayılı HUMK’ un 21.maddesinde yer almayan ve zarar görene haksız fiilden doğan davasını zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da yerleşim yeri mahkemesinde açma imkanı veren HMK’ nın 16.maddesi 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe girmiş olup önceden planlaması veya iradesi olmaksızın zarara uğrayan mağdurun kendi yerleşim yeri mahkemesi nde dava açmak suretiyle hak araması kolaylaştırılmak istenmiştir.
…. özel Kanun ile getirilen seçimlik yetkiyi Sosyal Hukuk Devleti’ nin gereklerine ve “işçinin korunması temel ilkesi” ne uygun ve karşılaştırmalı hukuktaki benzerlerinde olduğu gibi işçi yararına genişlettiği kabul edilerek HMK’ nın 16.maddesinin, 5521 Sayılı Kanun’’un 5.maddesi ile tanınan seçimlik yetki kuralının yanında (ilaveten) uygulanması gerektiği kabul edilmelidir.(Yargıtay 21. HD 2014/11828 E, 2014/17436 K , 15.09.2014 T)
Somut olayda, davacının yerleşim yeri Akdeniz Mersin olduğundan davacının seçimlik hakkı nı HMK’ nın 16.maddesine göre yerleşim yerinin yargı çevresi olarak bağlı bulunduğu Mersin İş Mahkemesi’ nde dava açarak kullanması hukuka uygun olup, mahkemece davanın esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçeyle yazılı şekilde yetkisizlik kararı verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Yargıtay kararı uyarınca işçi, yerleşim yerinin bulunduğu iş mahkemelerinde de iş kazası tazminat davası açabilir.
İş kazası nedeni ile açılacak maddi ve manevi tazminat davaları nda zaman aşımı süresi , haksız fiile ilişkin genel hükümlere tabidir. Buna göre;
7036 sy Kanun ile İşçilik hak ve alacaklarına ilişkin davalar öncesinde arabuluculuk zorunlu hale getirilmiştir. Ancak iş kazası davalarında arabuluculuk zorunlu değildir. İş kazası nedeniyle ortaya çıkan tazminat uyuşmazlıklarında arabulucuya başvuru yapmadan dava açılabilir.
İş kazası tazminatı için zorunlu arabuluculuk öngörülmemişse de, taraflar ihtiyari arabuluculuk yoluyla anlaşmaya varabilirler. Bu durumda arabuluculuk sürecinde tarafların üzerinde anlaştığı hususlar tutanakla anlaşma altına alınır. Bu anlaşma mahkeme hükmü niteliğinde bir belge olur. Bu belgeye icra edilebilirlik şerhi alındıktan sonra ilamlı icra yoluyla takip yapılabilir. Tarafların iş kazası tazminatı konusunda arabuluculuk sürecinde anlaşması halinde bu konuda sonradan dava açılamaz.
İş Kazası ödenekleri nden faydalanmak ve bu konuda dava açabilmek için kanun herhangi bir kıdem şartı aramamaktadır. İşçi, işe başladığı ilk gün dahi iş kazası geçirirse, bu ödeneklerden faydalanabilir ve dava açabilir.
İşin yapılması sırasında kullanılan, işyeri araçları da işyerinden sayılır ve bu araçlarla yapılan kazalar da iş kazası olarak nitelenir. Yine işverenin sağladığı servis aracında geçirilen kazalar da iş kazası niteliğindedir. Yargıtay bazı kararlarında işçinin, iş yeri dışında servis aracından inip işyerine yürüyerek giderken veya servis aracı beklerken geçirdiği kazayı da iş kazası olarak kabul etmiştir.
İşverenin, yasal süre içerisinde kuruma bildirim yapmaması durumunda, işçi de kuruma ihbarda bulunabilir. Bu durumda işveren yukarıda açıkladığımız yaptırımlara maruz kalır. Ayrıca işçinin iş kazasından kaynaklı maddi ve manevi tazminat davası açması durumunda da, Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirim yapması ve kazanın iş kazası olup olmadığının tespiti ve mükerrer ödemelerin önlenmesi açısından gerekli görülmektedir.
Mersin’de iş hukuku avukatı olarak hizmet veren avukatlık büromuza iş kazası tazminat davası, işe iade davası , kıdem ve ihbar tazminatı ve işçilik ücret alacakları davaları ve hizmet tespit davalarında avukat desteği için ulaşabilirsiniz. Büromuz ayrıca iş hukukunda uzman arabulucu sertifikası ile bu alanda yüz yüze ve online arabuluculuk hizmeti de vermektedir.
Tüm faaliyet alanlarımıza buradan ulaşabilirsiniz: Arslanbuğa Mersin Avukatlık Ofisi